به گزارش جریان نو، مهرداد خدیر در یادداشتی به مناسبت زادروز فردوسی نوشت: نامگذاری ۲۵ اردیبهشت به عنوان روز بزرگداشتِ حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی و پاسداشتِ زبان فارسی نشان میدهد مهمترین وجه و ویژگی همان گزارۀ مشهور است و این که فردوسی زبان فارسی را زنده کرد و اگر او نبود ما نیز چون مصریان در پی ورود اسلام،به زبان عربی سخن میگفتیم و فارسی را فرومیگذاشتیم.
در این گزاره اگرچه واقعیتی نهفته و قیاس نوع مواجهۀ دو تمدن ایران و مصر با اسلام و زبان عربی گواه آن است اما چند واقعیت بزرگتر به عمد یا به سهو نادیده انگاشته شده است:
نخست این که وقتی شاهنامۀ فردوسی مشتمل بر ۶۰ هزار بیت به زبان فارسی است با کمترین بهره از زبان و فرهنگی دیگر یعنی زبان زنده بوده که به آن سروده. با این وصف فارسییی بوده آن هم باشکوه که فردوسی توانسته چنین کاخی برافرازد که از باد و باران نیابد گزند.
دکتر محمد دهقانی نویسنده و پژوهشگر هم گفته درستتر آن است که فردوسی را فرزند برومند زبان فارسی بدانیم نه احیاگر آن چرا که نمرده بود تا او زنده کند کما این که پیش از شاهنامه آثاری چون ترجمۀ تفسیر طبری و ترجمۀ تاریخ طبری (در فارسی: بلعمی) نمونههای درخشانی از به کارگیری واژگان فارسیاند و رودکی در دربار سامانی بر فردوسی حق تقدم دارد.
همچنین میتوان از رفیق شفیق خود فردوسی یاد کرد: دقیقی توسی که فردوسی هزار بیت از او را در شاهنامه نقل کرده و گنجانده است. بر همین اساس این گزاره دقیقتر است که زبان فارسی، فردوسی را پرورد و پدید آورد و او نیز کاخی بلند با آن ساخت و پرداخت و نهایت این است که می توان حدس زد اگر فردوسی نبود شاید همان گونه که فارسی جای پهلوی را گرفت چه بسا عربی به جای فارسی می نشست ولی این هم باز به معنی مرده بودن زبان فارسی در عهد فردوسی نیست چرا که خون در رگ یکایک واژگان شاهنامه جریان دارد.
دوم: اما اگر ارزش و اهمیت فردوسی و شاهنامه را باید فراتر از زبان جُست، آن امر چیست؟ اگر انسان زنده و فعال و دارای حیات شخصی و اجتماعی را با دو ویژگی حافظه و واکنش بشناسیم، کاری که فردوسی انجام داده بهتر درک می شود.
تنها زبان فارسی در معرض تهدید نبود. بیم محو هویت جمعی و حافظه ایرانیان با ورود قوم و فرهنگ تازه میرفت و فردوسی از این رخداد جلوگیری کرد. شاهنامه هم حافظه و هویت جمعی ایرانیان شد و هم واکنش آنان و با این دو و نه تنها زبان فارسی که بالاترین ابزار کار حکیم بود به تداوم حیات ایران یاری رساند.
در اهمیت حافظه و واکنش و در مثالی محسوس راننده خودرو را در نظر بگیرید که فراموش کند چگونه باید خودرو را هدایت و از کدام مسیرها عبور کند و چنانچه با خودرو یا عابری رو به رو شد چگونه واکنش نشان دهد. بهترین راننده هم در این حالت از عهده برنمی آید چون انسان یعنی حافظه و واکنش و کاری که فردوسی کرد همین بود: یادآوری حافظه تاریخی ایرانیان و هویت جمعی و واکنش به وضعیت تازه.
همین دو سه روز قبل از قول «لورنس وانگ» رهبر جدید سنگاپور نوشتیم که گفته است: «مأموریت من این است که اعجاز هویت جمعی را ادامه دهم.»
حالا روشن تر شده که می خواهم چه بگویم. فردوسی هزار سال قبل درصدد همین کار برآمد: ادامۀ اعجاز هویت جمعی چرا که در غیاب آن یک ملت، دیگر ملت نیست. مثل آدمی که حافظه خود را از دست داده و دچار آلزایمر شده و در ادامه به زوال عقل می رسد و به خِرَد سودگی.
دِمانس در انسان زمانی رخ می دهد که خون رسانی به قدر کافی به مغز نمی رسد و سلول ها دچار آسیب دیدگی یا مرگ می شوند. با یادآوری تاریخ ایران باستان حافظه ها تحریک شد و خون در رگ این پیکره دوید و این کاری بود که فردوسی کرد و البته آن خون همین زبان فارسی است.
سوم: جدای تقویت حافظه و هویت جمعی و توان واکنش کار دیگری که فردوسی کرده ستایش خرد است و افسون زدایی. شوخی نیست در کار اسطوره سازی و جاهایی افسانه پردازی باشی اما بگویی:
فریدونِ فرّخ، فرشته نبود
ز مُشک و ز عنبر سرِشته نبود
به داد و دَهِش یافت این نیکویی
تو داد و دهش کن، فریدون تویی!
این دو بیت را اگر هر روز در مدارس ما میخواندند امروز همه از بر بودند و وضعیت اخلاقی در جامعۀ مدعی ما تا این حد نازل و منحط نشده بود.
هر چند که شاهد مراجعه به فردوسی و شاهنامه هستیم و دیدیم چگونه امام جمعهای وقتی دانست جنس استدلالات و تهدیدات او در وصف چرایی برخورد با زنان در نسل جدید کارگر نمی افتد برای توجیه ناشیانه سراغ منیژۀ شاهنامه رفت و بیشتر دانستیم در فضای دو قطبی جامعه امروز هویت جمعی ما با فردوسی و شاهنامه شکل می گیرد و زبان مشترک است حتی با جماعتی که نسبتی با شاهنامه و فردوسی ندارند.
همچنین هنگامی که این گونه به کار اکنون ما می آید نیکوتر میتوان دریافت که فردوسی هرگز گذشتهگرا نبوده بلکه در پی احیای هویت جمعی بوده است.
کارلو رووِلی در کتاب بی نظیر «نظم زمان» مینویسد:«میتوانیم جهان را بدون زمان ببینیم. زمان، خود ماییم.ما این فضا هستیم. ما این محوطهای هستیم که آثار حافظه درون اتصالات نورونهای ما باز کرده است. ما خاطره هستیم. ما دلتنگی هستیم و ما در آرزوی آیندهای هستیم که نخواهد آمد!»
با این نگاه فردوسی را نه به زبان فارسی که با «ما» یی که ماییم باید بستاییم. حمید مصدق سروده است:
چه کسی می خواهد من و تو ما نشویم؟
خانه اش ویران باد!
من اگر ما نشوم، تنهایم
تو اگر ما نشوی، خویشتنی…
فردوسی به یاد یک ملت آورد که می تواند با یاری حافظه و هویت، «ما» باشد.
ما با فردوسی«ما» شدیم و با شاهنامه «ما» میمانیم. آری! هنر بزرگ فردوسی این بود که به یاری زبان فارسی و با احیای هویت و حافظۀ جمعی ما را ما کرد یا ما را ما نگاه داشت….
به بهانۀ 25 اردیبهشت روز بزرگداشتِ فرزانه توس؛
با فردوسی «ما» شدیم و با شاهنامه «ما» میمانیم
به گزارش جریان نو، مهرداد خدیر در یادداشتی به مناسبت زادروز فردوسی نوشت: نامگذاری ۲۵ اردیبهشت به عنوان روز بزرگداشتِ حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی و پاسداشتِ زبان فارسی نشان میدهد مهمترین وجه و ویژگی همان گزارۀ مشهور است و این که فردوسی زبان فارسی را زنده کرد و اگر او نبود ما نیز چون مصریان در پی ورود اسلام،به زبان عربی سخن میگفتیم و فارسی را فرومیگذاشتیم.
در این گزاره اگرچه واقعیتی نهفته و قیاس نوع مواجهۀ دو تمدن ایران و مصر با اسلام و زبان عربی گواه آن است اما چند واقعیت بزرگتر به عمد یا به سهو نادیده انگاشته شده است:
نخست این که وقتی شاهنامۀ فردوسی مشتمل بر ۶۰ هزار بیت به زبان فارسی است با کمترین بهره از زبان و فرهنگی دیگر یعنی زبان زنده بوده که به آن سروده. با این وصف فارسییی بوده آن هم باشکوه که فردوسی توانسته چنین کاخی برافرازد که از باد و باران نیابد گزند.
دکتر محمد دهقانی نویسنده و پژوهشگر هم گفته درستتر آن است که فردوسی را فرزند برومند زبان فارسی بدانیم نه احیاگر آن چرا که نمرده بود تا او زنده کند کما این که پیش از شاهنامه آثاری چون ترجمۀ تفسیر طبری و ترجمۀ تاریخ طبری (در فارسی: بلعمی) نمونههای درخشانی از به کارگیری واژگان فارسیاند و رودکی در دربار سامانی بر فردوسی حق تقدم دارد.
همچنین میتوان از رفیق شفیق خود فردوسی یاد کرد: دقیقی توسی که فردوسی هزار بیت از او را در شاهنامه نقل کرده و گنجانده است. بر همین اساس این گزاره دقیقتر است که زبان فارسی، فردوسی را پرورد و پدید آورد و او نیز کاخی بلند با آن ساخت و پرداخت و نهایت این است که می توان حدس زد اگر فردوسی نبود شاید همان گونه که فارسی جای پهلوی را گرفت چه بسا عربی به جای فارسی می نشست ولی این هم باز به معنی مرده بودن زبان فارسی در عهد فردوسی نیست چرا که خون در رگ یکایک واژگان شاهنامه جریان دارد.
دوم: اما اگر ارزش و اهمیت فردوسی و شاهنامه را باید فراتر از زبان جُست، آن امر چیست؟ اگر انسان زنده و فعال و دارای حیات شخصی و اجتماعی را با دو ویژگی حافظه و واکنش بشناسیم، کاری که فردوسی انجام داده بهتر درک می شود.
تنها زبان فارسی در معرض تهدید نبود. بیم محو هویت جمعی و حافظه ایرانیان با ورود قوم و فرهنگ تازه میرفت و فردوسی از این رخداد جلوگیری کرد. شاهنامه هم حافظه و هویت جمعی ایرانیان شد و هم واکنش آنان و با این دو و نه تنها زبان فارسی که بالاترین ابزار کار حکیم بود به تداوم حیات ایران یاری رساند.
در اهمیت حافظه و واکنش و در مثالی محسوس راننده خودرو را در نظر بگیرید که فراموش کند چگونه باید خودرو را هدایت و از کدام مسیرها عبور کند و چنانچه با خودرو یا عابری رو به رو شد چگونه واکنش نشان دهد. بهترین راننده هم در این حالت از عهده برنمی آید چون انسان یعنی حافظه و واکنش و کاری که فردوسی کرد همین بود: یادآوری حافظه تاریخی ایرانیان و هویت جمعی و واکنش به وضعیت تازه.
همین دو سه روز قبل از قول «لورنس وانگ» رهبر جدید سنگاپور نوشتیم که گفته است: «مأموریت من این است که اعجاز هویت جمعی را ادامه دهم.»
حالا روشن تر شده که می خواهم چه بگویم. فردوسی هزار سال قبل درصدد همین کار برآمد: ادامۀ اعجاز هویت جمعی چرا که در غیاب آن یک ملت، دیگر ملت نیست. مثل آدمی که حافظه خود را از دست داده و دچار آلزایمر شده و در ادامه به زوال عقل می رسد و به خِرَد سودگی.
دِمانس در انسان زمانی رخ می دهد که خون رسانی به قدر کافی به مغز نمی رسد و سلول ها دچار آسیب دیدگی یا مرگ می شوند. با یادآوری تاریخ ایران باستان حافظه ها تحریک شد و خون در رگ این پیکره دوید و این کاری بود که فردوسی کرد و البته آن خون همین زبان فارسی است.
سوم: جدای تقویت حافظه و هویت جمعی و توان واکنش کار دیگری که فردوسی کرده ستایش خرد است و افسون زدایی. شوخی نیست در کار اسطوره سازی و جاهایی افسانه پردازی باشی اما بگویی:
فریدونِ فرّخ، فرشته نبود
ز مُشک و ز عنبر سرِشته نبود
به داد و دَهِش یافت این نیکویی
تو داد و دهش کن، فریدون تویی!
این دو بیت را اگر هر روز در مدارس ما میخواندند امروز همه از بر بودند و وضعیت اخلاقی در جامعۀ مدعی ما تا این حد نازل و منحط نشده بود.
هر چند که شاهد مراجعه به فردوسی و شاهنامه هستیم و دیدیم چگونه امام جمعهای وقتی دانست جنس استدلالات و تهدیدات او در وصف چرایی برخورد با زنان در نسل جدید کارگر نمی افتد برای توجیه ناشیانه سراغ منیژۀ شاهنامه رفت و بیشتر دانستیم در فضای دو قطبی جامعه امروز هویت جمعی ما با فردوسی و شاهنامه شکل می گیرد و زبان مشترک است حتی با جماعتی که نسبتی با شاهنامه و فردوسی ندارند.
همچنین هنگامی که این گونه به کار اکنون ما می آید نیکوتر میتوان دریافت که فردوسی هرگز گذشتهگرا نبوده بلکه در پی احیای هویت جمعی بوده است.
کارلو رووِلی در کتاب بی نظیر «نظم زمان» مینویسد:«میتوانیم جهان را بدون زمان ببینیم. زمان، خود ماییم.ما این فضا هستیم. ما این محوطهای هستیم که آثار حافظه درون اتصالات نورونهای ما باز کرده است. ما خاطره هستیم. ما دلتنگی هستیم و ما در آرزوی آیندهای هستیم که نخواهد آمد!»
با این نگاه فردوسی را نه به زبان فارسی که با «ما» یی که ماییم باید بستاییم. حمید مصدق سروده است:
چه کسی می خواهد من و تو ما نشویم؟
خانه اش ویران باد!
من اگر ما نشوم، تنهایم
تو اگر ما نشوی، خویشتنی…
فردوسی به یاد یک ملت آورد که می تواند با یاری حافظه و هویت، «ما» باشد.
ما با فردوسی«ما» شدیم و با شاهنامه «ما» میمانیم. آری! هنر بزرگ فردوسی این بود که به یاری زبان فارسی و با احیای هویت و حافظۀ جمعی ما را ما کرد یا ما را ما نگاه داشت….
لینک کوتاه خبر:
http://jaryaneno.ir/?p=34486
رسوایی تیم ملی فوتبال زنان کانادا با جاسوسی از تیم نیوزلند در المپیک
تغییر ساعت کاری ادارات/ ۶مرداد تعطیل شد؟
مسابقات فوتبال تهران در روزهای شنبه و یکشنبه لغو شد
شناسایی عامل ارسال پیامکهای تهدیدآمیز به خبرنگاران
درخواست علی نصیریان از مسعود پزشکیان/ چرا جوانان ما دیده نمی شوند؟
زیدآبادی: کیهان بر خلاف توصیه رهبری در مقابل دولت پزشکیان عمل میکند
قالیباف نظر پزشکیان درباره تحریم ها را تایید کرد /برای حل مشکل تحریم هر جا لازم است می رویم /موافق مذاکره ام
کلاهبرداری از خانواده شهدا و جانبازان / دریافت غرامت جنگی از عراق توسط یک شرکت خصوصی نه دولت
خبر صدور قرار وثیقه برای تتلو صحت ندارد
پزشکیان: مردم با ۱۰ میلیون حقوق نمیتوانند زندگی کنند
سن بازنشستگی در کشورهای مختلف چند است؟ / ایسلند و نروژ مسن ترین سن بازنشستگی را دارند
چرا نماینده شوش برخلاف امنیت ملی ومصالح ملی،سخن ازحقوق دلاری میزند؟! آیا این سخنان تنش زا نخواهند شد؟+فیلم
وام ودیعه ۲۰۰ میلیون تومانی برای مردم/ یک میلیاردی برای خودیها!
وزیر کشور در کرمان: آخرین آمار شهدای انفجار ۸۴ نفر است/ بخش اعظم صدمات وارد شده به دلیل ترکشها و ساچمههای انفجار بود
افشاگری عضو شورای شهر از آمار بالای مرگ و میر بر اثر مازوت سوزی/ مرگ بیش از ۶ هزار نفر فقط در سال ۱۴۰۰
کربلای ۴؛ عملیات لو رفتهای که انجام شد/ «آمار خیلی بدتر از آنچه تا به حال گفته بودند بود»!
جنگ روسیه و اوکراین بر صنایع معدنی ایران چه اثری گذاشت + پیشنهاداتی برای شرکتها
ناو هواپیمابر آیزنهاور آمریکا وارد خلیج فارس شد/واشنگتن به دنبال چیست؟
ایمنآبادی؛ کار به جایی رسیده که مردم الان دیگر برای اموات از دست رفته روحانی صلوات میفرستند
پرسپولیس از استقلال شکایت کرد! +دلیل
همستر کامبت قیمتگذاری شد!
افزایش سقف تسهیلات بانک ملی وسپه به ۳۰۰ میلیون
اختصاصی/ علی لاریجانی معاون اول نمی شود،دبیرشورایعالی امنیت ملی،شاید!!!
مگر پیرمرد رشتی چه کرده بود که توقیفش کردید؟
خبر خوش برای سکه بازارن/ قیمت طلا رکوردها را جابجا کرد
موشکهای بالستیک، کروز و هایپرسونیک چه تفاوتی با هم دارند؟
توصیه روزنامه اصولگرا به دولت: در ۳ ماه آینده برای معیشت مردم کاری کنید تا در انتخابات شرکت کنند
دنده عقب فرزندآوری در ایران/ وعده وام کم بهره و خودرو بدون قرعهکشی جواب نداد
آخرین وضعیت سیل در جاده چالوس/۳ نفر مفقود شدند/ تردد در جاده فقط در این مسیر امکانپذیر است
خبر خوش برای بازنشستگانی که زیر ۱۰ میلیون حقوق میگیرند
چرا مخبر نیامد؟/ ائتلاف انتخاباتی قالیباف،مخبر و رضایی
چرا پوتین سقوط نمیکند؟
بازار داغ اجاره سفره هفت سین / روزی ۸۰۰ هزار تومان!
روسیه و ۳ جزیره ایرانی
سردار حاجیزاده: زبان آمریکا در مکاتبه با ایران خواهش و تمناست
ورود پنهانی معین به ایران صحت دارد؟
لغو یک کنسرت دیگر در بوشهر/ معین زد به صحنه نمیروم
سرپرست جدید استقلال مشخص شد
بیانیه مشترک آمریکا و اعضای برجام علیه ایران
ژاپنی ها برای ترور ترامپ یک انیمه ساختند (فیلم)
ترامپ: اوکراین باید بدهی ما را بپردازد/زلنسکی دزد است
افزایش موارد کودکهمسری در حاشیه شهرهای بزرگ
فینال لیگ هاکی روی یخ بانوان(تصاویر)
گام مهم دولت رئیسی برای کودکان فاقد هویت در کشور
«گنجشک درنده» بنزین ایرانیها را قطع کرد +اولین بیانیه
منتظر نسخه سینمایی پایتخت بمانیم؟پاسخ عجیب تهیهکننده این سریال
لودگی برای جذب مخاطب در برنامه حسینیه معلی (فیلم)
نرخ دلار با پیروزی کدام کاندیدا، نزولی میشود؟
زیدآبادی؛ هیچ کس از عمل در “زمان و مکان نامناسب” نتیجه نمیگیرد
اعتراف قاضیزاده هاشمی: در این دو سال، فقط ۲۱۰ تحریم نفتی اضافه شد
روزنامه شرق: قالیباف قربانی اصلی است، محصولی یک بازنده /به زودی حملات تیم قالیباف به دولت کلید می خورد /سبد رأی جامعه منتقد در انتخابات مشارکت نکردند
بالا آمدن سطح آب دریاچهی زیبای ارومیه(فیلم)
چرا تماشای «کاپیتان من» برای دانش آموزان غیرمجاز است؟/ بهرام رادان اعتراض کرد
مرگ تراژیک «جین سیبرگ»؛ خودکشی یا قتل توسط «اف بی آی»
ناتو در حال آمادهسازی برای جنگ با روسیه/ نقش آمریکایی ها در این میان چیست؟
حسین شریعتمداری به پزشکیان، نهج البلاغه یاد داد!
بهترین ارزهای دیجیتال در حوزه هوش مصنوعی تا سال ۲۰۳۰ کدامند؟
لبنان برای اسرائیل خط و نشان کشید
با چک کاغذی خداحافظی کنید / چک جدید در راه است
اسامی کاندیداهای دبیری هیأت رئیسه مجلس اعلام شد
خریداران خودرو بخوانند/این مدل ۱۳ میلیون تومان گران شد
اسامی استانها و سینماهای نمایشدهنده فیلمهای منتخب جشنواره « سینماحقیقت » اعلام شد
انتقاد شدید مهاجری به ردصلاحیتها/ فرقی هم می کند که انتخابات برگزار بشود یا نشود؟!
آغاز ثبتنام ١٢ مدل خودروی وارداتی؛ متقاضیان فقط چند روز فرصت دارند
پاسخ وزیر صمت به سوالی درباره واردات خودروهای کارکرده(فیلم)
اعدام یک قاتل در اصفهان پس از ۱۹
تصویر روز:
برداشت رطب در فصل خرماپزان (عکس)
رسوایی تیم ملی فوتبال زنان کانادا با جاسوسی از تیم نیوزلند در المپیک
تغییر ساعت کاری ادارات/ ۶مرداد تعطیل شد؟
مسابقات فوتبال تهران در روزهای شنبه و یکشنبه لغو شد
شناسایی عامل ارسال پیامکهای تهدیدآمیز به خبرنگاران
درخواست علی نصیریان از مسعود پزشکیان/ چرا جوانان ما دیده نمی شوند؟
زیدآبادی: کیهان بر خلاف توصیه رهبری در مقابل دولت پزشکیان عمل میکند