دکتر فردین علیخواه: چند سال قبل در پایانۀ مسافربری شهر رشت جوانی مجله میفروخت. او برای فروش از تکنیک سادهای استفاده میکرد که برای من بسیار جالب بود. ابتدا خارج از اتوبوس و پشت شیشهها درباره تیتر داغ مجلات جار میزد. ما از پشت شیشه نگاهش میکردیم و صدای او را بهخوبی میشنیدیم.
بعد با سروصدا و هیجان وارد اتوبوس میشد، گویی حامل پیام بسیار مهمی برای ماست. به انتهای اتوبوس نگاهی میانداخت، تندتند پلک میزد و میگفت «چشم، چشم، همینالان مییام خدمتتون، چشم، چشم، برای همه هست، چشم خانم، چشم، همینالان میام، خدمت شما هم میام جناب».
پشتی صندلیهای اتوبوسها پهن و بلند بود و طبیعتاً کسی صورت مسافران پشت سر یا جلوی خود را نمیدید. من چند بار به عقب اتوبوس نگاه کردم و ندیدم که مسافری از او مجلهای بخواهد. همه مسافران بدون واکنش خاصی نسبت به تبلیغات او سر جای خودشان نشسته بودند؛ ولی او همچنان میگفت «چشم، چشم الان میام خدمتتون».
البته نمیگویم شیوه تبلیغ او بیتأثیر بود. گاهی اوقات یک یا دو مسافری که در جلوی اتوبوس نشسته بودند جو گیر میشدند و احساس میکردند که مجلهها به دلیل تقاضای زیاد زود تمام خواهد شد و به همین دلیل مجلهای میخریدند. آن اوایل گاهی اوقات حتی خود من هم برای خرید مجله وسوسه میشدم؛ چون احساس میکردم همه مسافران دارند مجله میخرند و چرا من در این حرکت جمعی مشارکت نکنم! شیوه تبلیغ این جوان فضایی در اتوبوس ایجاد میکرد که اگر شما قصد خرید نداشتید خودتان را سرزنش میکردید. وقتی از جایم بلند شدم و غیرمستقیم و احترامآمیز به تکتک مسافران نگاه کردم برایم مسجّل شد که این فقط جوی است که توسط آن جوان ایجاد شده است.
همین نمونۀ شاید ساده، به شکلی در «نظریۀ مارپیچ سکوت» بیان شده است که یکی از نظریههای وسایل ارتباط جمعی است. رسانه قادر است آن قدر فراگیر، وسیع، توپخانهای، در همهجا، در همۀ لحظهها، بدون اندکی تنفس، به موضوع مشخصی بپردازد که بهتدریج کسانی که با نظر آن موافق نیستند احساس کنند که در اقلیت محض به سر میبرند و گرفتار مارپیچ سکوت میشوند. در واقع تبلیغ فراگیر و طوفانی رسانه این برداشت را در مردم ایجاد میکند که آنچه رسانه میگوید در واقع بیانگر «افکار عمومی» و «ذهن اکثریت» است.
در نتیجه شرایط برای اقلیتی که برداشتی دیگر دارد سخت میشود. بعضی از آنان ممکن است مدام خودشان را سرزنش کنند یا گروهی دیگر ترجیح دهند سکوت کنند؛ چون احساس میکنند در اقلیتاند و قدرت ایستادگی در مقابل فشار «افکار عمومی» را ندارند؛ افکار عمومی ای که البته رسانه آن را «افکار عمومی» و «افکار اکثریت» نمایش میدهد.
در یک ماه گذشته فرصت کردم تا علاوه بر چند شبکه استانی صداوسیما، بیننده چند شبکه سراسری آن نیز باشم. با تأسف بسیار، شگردها همان شگرد جوان مجله فروش، ایدهها همان ایدۀ نهفته در نظریه منسوخشده مارپیچ سکوت. توپخانه به معنای واقعی کلمه. منظورم فضایی است که رسانههای رسمی تلاش کردند تا درباره «انتخابات» ایجاد کنند.
حقیقتاً تعریف این رسانههای رسمی از مخاطب امروزی چیست؟ دوست داشتم برای هزارمین بار این رسانههای رسمی را مخاطب قرار دهم و بگویم که جوامع در حال گذار از عصر شبکههای اجتماعی به عصر هوش مصنوعیاند و شما هنوز در عصر قبل از شبکههای اجتماعی، یعنی عصر توهّم «تلویزیون قدرتمند» جاماندهاید.
این روزها شهروندان وسیله مفیدی در دست دارند که نامش تلفن همراه است. آنان بهآسانی میتوانند از هر شبکه تلویزیونی یا رادیویی فارسیزبان، و هر صفحه خبری یا تحلیلی مخالف وضع موجود استفاده کنند. از همه اینها گذشته، آنها قادرند «خود – رسانه» شوند؛ یعنی علاوه بر مخاطبِ یک رسانه بودن، خودشان نیز محتوا تولید کنند، در صفحات شخصیشان به اشتراک بگذارند و برای خودشان مخاطب بسازند.
چرا هنوز این تغییرات بنیادی در جامعه را درک نمیکنید؟ دیگر افکار عمومی از قابِ رسانههای رسمی نمایان نمیشود. بر خلاف نظریه منسوخشده مارپیچ سکوت، این روزها حتی اگر کسی احساس کند که در اقلیت است گرفتار مارپیچ سکوت یا سرزنش خود نمیشود. او حالا رسانه دارد و صدای خودش را با وضوح، صراحت و اعتمادبهنفس به گوش دیگران میرساند. پس از اینترنت، دیگر مارپیچ سکوت به مارپیچ صدا تبدیل شده است.
سخن پایانی آنکه، در یکی از کلاسهای آزادم پس از توضیح نظریه مارپیچ سکوت، از شرکتکنندگان پرسیدم هنگام انتخابات، وقتی برنامههای صداوسیما را تماشا میکنید احساس میکنید چند درصد مردم در انتخابات شرکت خواهند کرد؟ بیدرنگ گفتند: صددرصد. بعد از آنها پرسیدم در واقعیت چه اتفاقی میافتد؟ لبخند زدند.
تبدیل مارپیچ سکوت به مارپیچ صدا
دکتر فردین علیخواه: چند سال قبل در پایانۀ مسافربری شهر رشت جوانی مجله میفروخت. او برای فروش از تکنیک سادهای استفاده میکرد که برای من بسیار جالب بود. ابتدا خارج از اتوبوس و پشت شیشهها درباره تیتر داغ مجلات جار میزد. ما از پشت شیشه نگاهش میکردیم و صدای او را بهخوبی میشنیدیم.
بعد با سروصدا و هیجان وارد اتوبوس میشد، گویی حامل پیام بسیار مهمی برای ماست. به انتهای اتوبوس نگاهی میانداخت، تندتند پلک میزد و میگفت «چشم، چشم، همینالان مییام خدمتتون، چشم، چشم، برای همه هست، چشم خانم، چشم، همینالان میام، خدمت شما هم میام جناب».
پشتی صندلیهای اتوبوسها پهن و بلند بود و طبیعتاً کسی صورت مسافران پشت سر یا جلوی خود را نمیدید. من چند بار به عقب اتوبوس نگاه کردم و ندیدم که مسافری از او مجلهای بخواهد. همه مسافران بدون واکنش خاصی نسبت به تبلیغات او سر جای خودشان نشسته بودند؛ ولی او همچنان میگفت «چشم، چشم الان میام خدمتتون».
البته نمیگویم شیوه تبلیغ او بیتأثیر بود. گاهی اوقات یک یا دو مسافری که در جلوی اتوبوس نشسته بودند جو گیر میشدند و احساس میکردند که مجلهها به دلیل تقاضای زیاد زود تمام خواهد شد و به همین دلیل مجلهای میخریدند. آن اوایل گاهی اوقات حتی خود من هم برای خرید مجله وسوسه میشدم؛ چون احساس میکردم همه مسافران دارند مجله میخرند و چرا من در این حرکت جمعی مشارکت نکنم! شیوه تبلیغ این جوان فضایی در اتوبوس ایجاد میکرد که اگر شما قصد خرید نداشتید خودتان را سرزنش میکردید. وقتی از جایم بلند شدم و غیرمستقیم و احترامآمیز به تکتک مسافران نگاه کردم برایم مسجّل شد که این فقط جوی است که توسط آن جوان ایجاد شده است.
همین نمونۀ شاید ساده، به شکلی در «نظریۀ مارپیچ سکوت» بیان شده است که یکی از نظریههای وسایل ارتباط جمعی است. رسانه قادر است آن قدر فراگیر، وسیع، توپخانهای، در همهجا، در همۀ لحظهها، بدون اندکی تنفس، به موضوع مشخصی بپردازد که بهتدریج کسانی که با نظر آن موافق نیستند احساس کنند که در اقلیت محض به سر میبرند و گرفتار مارپیچ سکوت میشوند. در واقع تبلیغ فراگیر و طوفانی رسانه این برداشت را در مردم ایجاد میکند که آنچه رسانه میگوید در واقع بیانگر «افکار عمومی» و «ذهن اکثریت» است.
در نتیجه شرایط برای اقلیتی که برداشتی دیگر دارد سخت میشود. بعضی از آنان ممکن است مدام خودشان را سرزنش کنند یا گروهی دیگر ترجیح دهند سکوت کنند؛ چون احساس میکنند در اقلیتاند و قدرت ایستادگی در مقابل فشار «افکار عمومی» را ندارند؛ افکار عمومی ای که البته رسانه آن را «افکار عمومی» و «افکار اکثریت» نمایش میدهد.
در یک ماه گذشته فرصت کردم تا علاوه بر چند شبکه استانی صداوسیما، بیننده چند شبکه سراسری آن نیز باشم. با تأسف بسیار، شگردها همان شگرد جوان مجله فروش، ایدهها همان ایدۀ نهفته در نظریه منسوخشده مارپیچ سکوت. توپخانه به معنای واقعی کلمه. منظورم فضایی است که رسانههای رسمی تلاش کردند تا درباره «انتخابات» ایجاد کنند.
حقیقتاً تعریف این رسانههای رسمی از مخاطب امروزی چیست؟ دوست داشتم برای هزارمین بار این رسانههای رسمی را مخاطب قرار دهم و بگویم که جوامع در حال گذار از عصر شبکههای اجتماعی به عصر هوش مصنوعیاند و شما هنوز در عصر قبل از شبکههای اجتماعی، یعنی عصر توهّم «تلویزیون قدرتمند» جاماندهاید.
این روزها شهروندان وسیله مفیدی در دست دارند که نامش تلفن همراه است. آنان بهآسانی میتوانند از هر شبکه تلویزیونی یا رادیویی فارسیزبان، و هر صفحه خبری یا تحلیلی مخالف وضع موجود استفاده کنند. از همه اینها گذشته، آنها قادرند «خود – رسانه» شوند؛ یعنی علاوه بر مخاطبِ یک رسانه بودن، خودشان نیز محتوا تولید کنند، در صفحات شخصیشان به اشتراک بگذارند و برای خودشان مخاطب بسازند.
چرا هنوز این تغییرات بنیادی در جامعه را درک نمیکنید؟ دیگر افکار عمومی از قابِ رسانههای رسمی نمایان نمیشود. بر خلاف نظریه منسوخشده مارپیچ سکوت، این روزها حتی اگر کسی احساس کند که در اقلیت است گرفتار مارپیچ سکوت یا سرزنش خود نمیشود. او حالا رسانه دارد و صدای خودش را با وضوح، صراحت و اعتمادبهنفس به گوش دیگران میرساند. پس از اینترنت، دیگر مارپیچ سکوت به مارپیچ صدا تبدیل شده است.
سخن پایانی آنکه، در یکی از کلاسهای آزادم پس از توضیح نظریه مارپیچ سکوت، از شرکتکنندگان پرسیدم هنگام انتخابات، وقتی برنامههای صداوسیما را تماشا میکنید احساس میکنید چند درصد مردم در انتخابات شرکت خواهند کرد؟ بیدرنگ گفتند: صددرصد. بعد از آنها پرسیدم در واقعیت چه اتفاقی میافتد؟ لبخند زدند.
لینک کوتاه خبر:
http://jaryaneno.ir/?p=25514
خبر خوش برای جانبازان/آغاز ثبت سفارش خودروهای وارداتی از امروز
۷ نکته مهم درباره انتخابات/ از پایان قالیباف تا تداوم دولت سایه جلیلی
مسعود پزشکیان در قامت رئیس جمهور ایران(عکس)
ادارات این استان امروز ۱۷ تیر ساعت ۱۱ تعطیل میشوند
پزشکیان نباید مستقل از نظرات خاتمی و روحانی عمل کند/ احتمال چالش رئیس جمهور با اصلحطلبان
نتیجه پیروزی پزشکیان در انتخابات بر بازار مسکن/ ۲۰ کارشناس پیشبینی کردند
نیمنگاهی به وعدههای حمل و نقل برقی در دولت رئیسی / تکیه بر مدیران جوان جواب داد
بازار داغ اجاره سفره هفت سین / روزی ۸۰۰ هزار تومان!
داعش رسماً مسئولیت حمله تروریستی کرمان را برعهده گرفت
نقش ساداتینژاد، وزیر برکنار شده جهاد کشاورزی در پرونده های چای دبش و نهادههای دامی
سن بازنشستگی در کشورهای مختلف چند است؟ / ایسلند و نروژ مسن ترین سن بازنشستگی را دارند
جنگ روسیه و اوکراین بر صنایع معدنی ایران چه اثری گذاشت + پیشنهاداتی برای شرکتها
آمریکا ۲ مقام اطلاعاتی ایران را تحریم کرد
جنجال همستر کوچک خوشلباس/ ماجرای این بازی کریپوتویی چیست و چطور کار میکند؟
نان در نانوایی است! / ماهی ۳۰۰ میلیون در جیب نانواییهای معروف
تتلو اعدام می شود؟
اعتراض طلافروشان به کجا رسید؟
روسیه و ۳ جزیره ایرانی
حضور روحانی در انتخابات خبرگان بازی برد-برد است؛ چه صلاحیتش تایید شود چه نشود
شهادت رئیسی، وزیر خارجه، امام جمعه تبریز، استاندار تبریز و دیگر همراهان رئیس جمهور
الجزیره: ۱۰ نظامی آمریکایی در حمله به عین الاسد زخمی شدند
موشکهای بالستیک، کروز و هایپرسونیک چه تفاوتی با هم دارند؟
ریال ایران ضعیفترین پول جهان شناخته شد!
دولت سوم روحانی بهتر از دولت اول جلیلی
آغاز به کار رسمی سرکنسول ایران در جده پس از ۸ سال
چه کسانی یارانه ۴ میلیون تومانی دریافت میکنند؟
ابهامات حادثه سقوط هلیکوپتر را رفع نمیکنید؟ / اظهارات ابهامی را رفع نمیکند بلکه بر آن میافزاید
دیوان عدالت اداری حکم انتصاب رئیس جمهور را باطل کرد +سند
چرا نماینده شوش برخلاف امنیت ملی ومصالح ملی،سخن ازحقوق دلاری میزند؟! آیا این سخنان تنش زا نخواهند شد؟+فیلم
اختلاف در جبهه اصولگراها نمایان شد/ اصلاح طلبان به دنبال رو دست زدن به شورای نگهبان
تلفات سیل؛ نتیجه سالها توسعه نامتوازن و ناسالم /نقطه امن زیستی در کشور باقی نگذاشتهایم
قتل خواهرزاده توسط دایی در شیراز
شاباش ارزی بانکها روی سر دبش/ کدام بانکها به گلوی “چای گیت” وام ریختند؟
فساد چای دبش و سکوت فراگیر نهادهای دولتی
راههای معافیت از سربازی در ایران/ از سه خواهری تا تتو
وام ودیعه ۲۰۰ میلیون تومانی برای مردم/ یک میلیاردی برای خودیها!
دست راست خطوط دفاعی آمریکا بازنشسته شد!( عکس)
مالک کوروش کمپانی ۴ ماه قبل از هشدار دولت فرار کرده بود!/ «ملت فقیری که آرزوی داشتن موبایل روز دنیا را دارند سوژه خوبی برای کلاهبرداریاند»
قتل دختر و پسر جوان در پی مصرف قارچ/ قاتل میگفت من فرمانفرمای جهانم و با شمشیر به دوستانش حمله کرد
۸۰ درصد شرکتهای فعال پرونده مالیاتی ندارند!
یک بام و دو هوای بهزیستی در ارائه خدمات به اتباع معلول
پسر ورزشکاری مادرش را با دمبل کشت
سهمیه بنزین نوروز ۱۴۰۳ چقدر است؟
کشورهای منطقه در ۵۰ سال اخیر چقدر رشد اقتصادی داشتند؟ + اینفوگرافیک
ایران:کسانی که پروفسور سمیعی را در کنسرت ابی توسط اپوزیسیون هو کردند، روانگردان مصرف کرده بودند
ریزش کاندیداها/ زیر و بم ارزیابی کاندیداها
روزنامه «آفتاب یزد» تعطیل می شود
بیشترین جستجوی گوگل ایرانیان در دیماه ۱۴۰۲ چه موضوعاتی بود+اینفو
رئیس سازمان ثبت احوال کشور؛گواهیهای ولادت و فوت بزودی الکترونیکی میشود
موافقت با افزایش تعرفه اینترنت به این ۳ شرط
محل تامین بودجه قرارداد ۲.۵ میلیاردی با چین کجاست؟
پیشبینی مهم هواشناسی برای این استانها/ کدام استانها بارانی میشوند؟
قالیباف: خلق پول از کجا اتفاق می افتد؟ از سفره مردم/بودجه، زندگی مردم است
لایحۀ عفاف و حجاب برای سومینبار به شورای نگهبان ارسال شد
ترامپ یکی از ۵۰۰ میلیاردر برتر جهان شد
عیدی کارمندان دولت کی واریز می شود؟
اظهارات جدیدی از عباس عبدی درباره پرویز ثابتی/ او فاقد دانش تحلیل اطلاعاتی بود
تصاویری از جشن سده در تهران(عکس)
آقای پزشکیان، پزشک خوب هم بمانید
قیمت ال نود صفر و کارکرده در بازار / تاریخچه این خودرو + جدول
توئیتی عجیب از طرفداران جلیلی؛ ما خود طالبانیم!
فاجعه در آزمایشات پزشکی قانونی/ دست داشتن کارآموزان در پروندههای جنایی
قیمت این اتو با آیفون ۱۳ برابر شد / قبل از خرید اتو به این نکات توجه کنید
بریتانیا به ریاکاری در خصوص نسل کشی غزه در دادگاه بین المللی متهم شد
علیرضا پناهیان: کاندیداهای ریاست جمهوری آماده شهادت باشند/ به من چه مسئولان کجای بهشت می خواهند بروند یا اصلا نروند
حضور ستاره سابق تیم ملی در دادگاه به خاطر شکایت قلعه نویی
تصویر روز:
مسعود پزشکیان در قامت رئیس جمهور ایران(عکس)
خبر خوش برای جانبازان/آغاز ثبت سفارش خودروهای وارداتی از امروز
۷ نکته مهم درباره انتخابات/ از پایان قالیباف تا تداوم دولت سایه جلیلی
مسعود پزشکیان در قامت رئیس جمهور ایران(عکس)
ادارات این استان امروز ۱۷ تیر ساعت ۱۱ تعطیل میشوند
پزشکیان نباید مستقل از نظرات خاتمی و روحانی عمل کند/ احتمال چالش رئیس جمهور با اصلحطلبان
نتیجه پیروزی پزشکیان در انتخابات بر بازار مسکن/ ۲۰ کارشناس پیشبینی کردند