به گزارش جریان نو، «تعداد شرکت‌ها زیاد است»؛ این جمله احتمالا از زبان هر کسی بیان شود، شاید متهم به فعالیت علیه تولید و بخش مولد اقتصاد و همین‌طور موافقت با انحصار تلقی شود؛ چراکه اقتصاد هر کشور هرچه زاینده‌تر و فعال‌تر باشد طبیعتا تاسیس شرکت، ایجاد اشتغال، گسترش فعالیت‌ها، شکل‌گیری غول‌های اقتصادی در آن اقتصاد باید بیشتر باشد اما آنچه در ایران و در برخی کشورهای نفتی رخ داده ظاهرا عکس این قضیه را نشان می‌دهد. به عبارتی در کشورهای نفتی تاسیس تعداد زیاد شرکت‌ها ظاهرا رابطه چندانی با روند بالا، یعنی افزایش فعالیت‌ها در بخش مولد اقتصاد ندارد. در این خصوص مرور آمارها نشان می‌دهد بیشترین رشد شرکت‌ها در دو دوره جهش درآمدهای نفتی کشور (سال‌های ۱۳۵۲ تا ۱۳۵۶ و سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰) رخ داده است.
آمارها بسیار قابل تامل است، درحال حاضر در ایران بیش از دو میلیون شرکت وجود دارد که ۶۵۰ هزار واحد از آنها غیرفعال و نزدیک به ۱.۴ میلیون از آنها فعال هستند. همچنین آمارها نشان می‌دهد از ۱.۴ میلیون شرکت، حدود ۱.۱ میلیون شرکت (معادل ۸۰ درصد از کل شرکت‌های فعال) فاقد پرونده مالیاتی هستند. حجم بالای شرکت‌های فعال اما فاقد پرونده مالیاتی زمانی که در کنار سال‌های جهش تاسیس شرکت‌های قرار می‌گیرد، این تلقی را ایجاد می‌کند که بخشی از این شرکت‌ها به دلایل غیراقتصادی همچون بهره‌مندی از عواید واردات در زمان وفور درآمدهای نفتی، بهره‌مندی از تسهیلات بی‌حدوحصر و پولپاشی دولت‌ها برای ایجاد اشتغال، تحریک تشکیل سرمایه از سوی دولت با افزایش مصارف بودجه عمرانی در دوره وفور درآمدهای نفتی و در نگاه بدبینانه برای بهره‌مندی از رانت‌های ریالی و ارزی شکل گرفته است. اما روی دیگر سکه نیز شاید ناپایداری اشتغال در ایران و همچنین فقدان ثبات در اقتصاد باشد که بسیاری از شرکت‌ها را معلق نگه داشته است. فرار مالیاتی، انحصار و مواردی از این دست نیز از دیگر عوامل ایجاد حجم بالای از شرکت‌ها در کشور می‌تواند باشد.
تاسیس ۲.۵ میلیون شرکت در ایران
براساس داده‌های استخراج شده از وب سایت رسمیو(rasm.io)، تا انتهای آذرماه سال ۱۴۰۲ تعداد کل شرکت‌های ثبت شده ایران به دو میلیون و ۴۶ هزار واحد رسیده است. این آمار نشان می‌دهد از مجموع نزدیک به ۲.۵ میلیون شرکت، تعداد ۱۸۵۵ شرکت تا قبل از سال ۱۳۲۱ و دو میلیون و ۴۳ هزار و ۸۹۱ شرکت نیز بین سال‌های ۱۳۲ تا ۹ماهه ۱۴۰۲ تاسیس شده است. داده‌های رسمیو نشان می‌دهد از مجموع نزدیک به ۲.۵ میلیون شرکت تاسیس شده در ایران، حدود ۵۴ هزار و ۱۴۵ شرکت معادل ۲.۶ درصد از آنها تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایجاد شده و یک میلیون و ۹۹۲ هزار شرکت معادل ۹۷.۴ درصد نیز پس از پیروزی انقلاب تاسیس شده است.
۶۵۰ هزار شرکت منحل شده است
داده‌های رسمیو نشان می‌دهد تعداد زیادی از شرکت‌های تاسیس شده در کشور غیرفعال یا فاقد داده‌های فعالیت هستند. براساس این آمارها، در سال ۱۴۰۲ از تعداد نزدیک به ۲.۵ میلیون شرکت تاسیس شده در کشور، یک میلیون و ۳۹۵ هزار و ۳۸۳ شرکت فعال و ۶۵۰ هزار و ۳۶۳ شرکت نیز غیرفعال هستند. درخصوص شرکت‌های غیرفعال باید گفت طبق تعاریف، این شرکت‌ها یا به واسطه اعلام ورشکستگی، منحل و تصفیه شده‌اند یا اینکه موسسان پس از تاسیس شرکت به این نتیجه رسیده‌اند که بدون شروع فعالیت، شرکت را منحل کنند. در هر صورت این ۶۵۰ هزار شرکت درحال حاضر غیرفعال یا منحل هستند.
پدیده عجیب ۱.۱ میلیون شرکت کاغذی در کشور
طبق داده‌های رسمیو(rasm.io)، از مجموع یک میلیون و ۳۹۵ هزار و ۳۸۳ شرکت فعال در کشور، فقط ۲۸۵ هزار و ۱۵۱ شرکت فعال و دارای کد اقتصادی بوده و مابقی یک میلیون و ۱۱۰ هزار و ۲۳۲ شرکت فاقد پرونده مالیاتی هستند. به عبارتی، از مجموع نزدیک به ۱.۴ میلیون شرکت در کشور، ۱.۱ میلیون فاقد پرونده مالیاتی هستند. گرچه به لحاظ فنی و حسابرسی شاید اطلاق عنوان شرکت کاغذی به همه شرکت‌های غیرفعال کشور (بیش از ۱.۱ میلیون شرکت) عنوان دقیقی نباشد اما در فقدان اطلاعات کافی شاید بتوان گفت این ۱.۱ میلیون شرکت عملا چون هیچ فعالیت ثبت شده‌ای برای آنها وجود ندارد، در ردیف شرکت‌های کاغذی هستند. در همین خصوص در سال ۱۳۹۷ دبیرکل وقت جامعه حسابداران رسمی کشور می‌گوید: «از حدود ۶۰۰ شرکت دریافت کننده ارز دولتی اطلاعاتی نداریم و آنها حسابرسی نشده‌اند.» سیدمحمد علوی در آن زمان با حضور در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دو سیما می‌گوید این موضوع را به همه مراجع قانونی منعکس کردیم اما پاسخی دریافت نکردیم. در ایران سازمان مالیاتی اظهار می‌کند حدود ۳۰۰ هزار اظهارنامه مالیاتی دریافت می‌کند. این یعنی تعداد زیادی از شرکت‌های کشور فاقد پرونده و اظهارنامه مالیاتی هستند.
منبع؛ فرهیختگان
