از یکسو قطع ارتباط با شبکه لجستیک و مالی بینالمللی طی روندی که ماشه آن با تحریمها کشیده شده اما با واگرا شدن ساختار اقتصاد ایران از روند توسعه اقتصاد بینالمللی در چیزی قریب به دو دهه، امروز به یک واقعیت تثبیتشده تبدیل شده است، هزینه مبادله بازیگران اقتصاد بینالمللی با اکوسیستم اقتصادی ایران را بهصورت تحملناپذیری افزایش داده است.
حسین سلاح ورزی در روزنامه دنیای اقتصاد نوشت: تجارت و سرمایهگذاری مشترک با ایران، به دلایل استراتژیک و سیاسی دیگر در برنامه راهبردی توسعهای اغلب بازیگران اقتصادی مهم منطقهای و جهانی جایی ندارد. چنانکه به نظر میرسد امتیازات و گشایشهایی که گاهوبیگاه در تعاملات روزمره با معدود طرف حسابهای بینالمللی رخ میدهد نیز بیشتر جنبه تاکتیکی دارد و از سوی دولتهای بیگانه با هدف کسب سود (اقتصادی یا غیراقتصادی) کوتاهمدت ارائه میشود.
حذف ایده همکاری با ایران از چشمانداز توسعهای اغلب بازیگران کلیدی منطقهای و جهانی سبب شده است فعالان اقتصادی کلان مقیاس تمایل استراتژیک خود برای حضور در ایران را از دست بدهند و بالا بودن هزینه مبادله میان فعالان بازارهای بینالمللی با اکوسیستم تولید و تجارت در ایران نیز سبب شده است در روابط کوتاهمدت، سود خالص معاملات پاسخگوی هزینهفرصت بازیگران نباشد.
در این شرایط روزنههای باقیمانده برای تجارت بینالمللی ایران (بهویژه در صادرات)، عمدتا به سه بخش محدود شده است:
الف- مناسبات تجاری مبتنی بر روابط ریشهدار میان فعالان اقتصادی بخش خصوصی ایران با همتایان بینالمللی خود که با نامناسب شدن شرایط به مرور زمان رو به سردی نهاده و به سوی تخریب پیش میرود.
ب- صادرات محصولاتی که عرضه آن در ایران با مزیت مطلق بسیار چشمگیری روبهرو است (همچون نفت یا زعفران و پسته) که با تضعیف جایگاه بینالمللی ایران در اثر موارد مورد اشاره، در این حوزهها نیز به مرور شاهد کاهش حجم بازار و افزایش سود واسطهها یا به عبارت دیگر افزایش هزینههای «دور زدن» تحریمها هستیم.
ج- تجارتهایی که مسیر یا موضوع آن، معارضت جدی با قوانین بینالمللی دارد و طبیعتا در ایران نیز فعالان بخشخصوصی واقعی و تجار باسابقه و آبرومند تمایل به حضور در این عرصهها ندارند.
دو عامل مشدده، پیمودن این روند را طی این سالها تسریع کرده است:
اول اینکه در فقدان علاقه سیاسی دولتها به توسعه روابط اقتصادی پایدار با ایران و در نبود پیوندهای راهبردی عمیق میان فعالان اقتصادی ایران و همتایان خود در کشورهای دیگر، ایران و فعالان اقتصادی آن به سادگی قربانی تبعیض در حوزه اقتصاد سیاسی بازارهای هدف میشوند. برای مثال، درحالیکه عراق به بهانه حمایت از تولیدات داخلی طی ماههای اخیر، واردات بعضی محصولات از ایران را محدود و ممنوع ساخته، همین محصولات با تعرفه صفر درصدی از ترکیه وارد عراق میشوند!
دوم اینکه با کاهش حجم نسبی مبادلات ایران با بازیگران بینالمللی و کاهش همکاریهای مشترک، از یکسو ایران جذابیت و اهمیت خود را برای این بازیگران به مرور از دست داده و از سوی دیگر، شکاف فناوری و دانشفنی بین فعالان اقتصادی ایرانی و رقبای خارجی، تبدیل به یک مانع بزرگ و جدی برای نقشآفرینی فعالان اقتصادی ایرانی در بازارهای بینالمللی شده است. این شرایط یا به عبارت دیگر همان «نادیدهانگاری بینالمللی» یک ریشه سیاسی و یک ریشه اقتصادی دارد.
ریشه سیاسی مساله، در نگاه نخست پدیدههایی همچون تحریمهای هستهای، تحریمهای یکجانبه ایالاتمتحده یا محدودیتهای وضعشده از سوی FATF به نظر میآید؛ اما این پدیدهها صرفا به این روند شتاب دادهاند. آنچه این وضعیت را ایجاد و تثبیت کرده است در واقع شکلگیری یک جمعبندی در ذهن رهبران و سیاستپژوهان کشورهای مهم جهان و منطقه است که بر اساس آن، تصمیمسازان و به تبع آن اکوسیستم تولید و تجارت ایران، نمیخواهد و بلکه نمیتواند خود را بهعنوان بخشی از نظم مستقر جهانی حول مفاهیمی همچون توسعه و تجارت آزاد تعریف کند و منافع خود را نه در حفظ این نظم و بهبود و اصلاح مستمر آن، بلکه در برهم زدن آن جستوجو میکند.
این تصویر حاصل یک اقدام و دو اقدام در یک موضوع و دو موضوع نیست که با امضای فلان معاهده و بهمان مقاوله قابل حل و فصل باشد. این موضوع بازتابی از دههها رفتار ایران در عرصههای گوناگونی از جمله دیپلماسی، سیاستهای دفاعی و امنیتی و حتی سیاست داخلی است و سبب شده است بازیگران مهم جهانی و منطقهای، سیاست خود را در مواجهه با ایران نه بر اساس تعریف منافع راهبردی مشترک درازمدت، بلکه بر اساس تلاش برای مهار ایران تعریف کنند. این پندار چه صحیح باشد و چه غلط و بازیگران بینالمللی در اعمال این سیاست چه موفق باشند و چه ناموفق، رویگردانی سیستماتیک اقتصاد سیاسی بازیگران جهانی و منطقهای از ایران و فرصتهای آن، حاصل این برداشت و جمعبندی است.
در سطح اقتصادی نیز، سترونسازی فرصتهای رشد پایدار ایران بر اثر ناترازی شدید اقتصاد کلان، ضعفهای عمده حاکمیت قانون و عدم کارآیی و سلامت اقتصاد سیاسی سبب شده است فعالان اقتصادی بینالمللی علاقه جدی و عمیقی برای سرمایهگذاری و حتی حضور پایدار در بازار ایران نداشته باشند و به این ترتیب، ایران و ایرانیان برای رایزنی و اعمال فشار بر لایههای سیاستگذار کشورهایی که بالقوه میتوانستند شرکای استراتژیک اقتصاد ایران باشند، متحد چندان قابل اتکایی از جنس فعال اقتصادی بخش خصوصی، در درون این کشورها ندارد.
مجموع آنچه بر اقتصاد کشور، معیشت خانوار و شرایط فعالیت بنگاههای اقتصادی رفته و حقیقتا از وصف و شرح بینیاز است در مجموع تا حد زیادی حاصل تاثیر همین عوامل بر اکوسیستم تولید و تجارت است و تغییر جدی شرایط ما نیازمند تغییر جدی در این شرایط.
بخش خصوصی بنا به ماهیت تعاملپذیر و کوشنده و کنشگرای خود، طی تمام این سالها کوشیده است تا از طریق گفتوگو با دولت و برقراری و حفظ تماس با همتایان بینالمللی، لااقل روند بروز فاجعه نادیدهانگاری بینالمللی اقتصاد ایران را با تاخیر و کندی مواجه سازد؛ اما واقعیت این است که در نهایت، بدون ایجاد تغییر جدی در شرایطی که اکوسیستم تولید و تجارت ایران در بازارهای بینالمللی را در این وضعیت قرار داده است، صحبت از ایجاد تغییر جدی و چشمگیر در شرایط تجارت بینالملل و سرمایهگذاری خارجی ایران حرفی است در حد تعارف یا شوخی!
چهره واقعی تحریم / بدون برداشتن تحریم ها هر ادعایی در باره تغییر چشمگیر در اقتصاد،یا تعارف است یا شوخی
از یکسو قطع ارتباط با شبکه لجستیک و مالی بینالمللی طی روندی که ماشه آن با تحریمها کشیده شده اما با واگرا شدن ساختار اقتصاد ایران از روند توسعه اقتصاد بینالمللی در چیزی قریب به دو دهه، امروز به یک واقعیت تثبیتشده تبدیل شده است، هزینه مبادله بازیگران اقتصاد بینالمللی با اکوسیستم اقتصادی ایران را بهصورت تحملناپذیری افزایش داده است.
حسین سلاح ورزی در روزنامه دنیای اقتصاد نوشت: تجارت و سرمایهگذاری مشترک با ایران، به دلایل استراتژیک و سیاسی دیگر در برنامه راهبردی توسعهای اغلب بازیگران اقتصادی مهم منطقهای و جهانی جایی ندارد. چنانکه به نظر میرسد امتیازات و گشایشهایی که گاهوبیگاه در تعاملات روزمره با معدود طرف حسابهای بینالمللی رخ میدهد نیز بیشتر جنبه تاکتیکی دارد و از سوی دولتهای بیگانه با هدف کسب سود (اقتصادی یا غیراقتصادی) کوتاهمدت ارائه میشود.
حذف ایده همکاری با ایران از چشمانداز توسعهای اغلب بازیگران کلیدی منطقهای و جهانی سبب شده است فعالان اقتصادی کلان مقیاس تمایل استراتژیک خود برای حضور در ایران را از دست بدهند و بالا بودن هزینه مبادله میان فعالان بازارهای بینالمللی با اکوسیستم تولید و تجارت در ایران نیز سبب شده است در روابط کوتاهمدت، سود خالص معاملات پاسخگوی هزینهفرصت بازیگران نباشد.
در این شرایط روزنههای باقیمانده برای تجارت بینالمللی ایران (بهویژه در صادرات)، عمدتا به سه بخش محدود شده است:
الف- مناسبات تجاری مبتنی بر روابط ریشهدار میان فعالان اقتصادی بخش خصوصی ایران با همتایان بینالمللی خود که با نامناسب شدن شرایط به مرور زمان رو به سردی نهاده و به سوی تخریب پیش میرود.
ب- صادرات محصولاتی که عرضه آن در ایران با مزیت مطلق بسیار چشمگیری روبهرو است (همچون نفت یا زعفران و پسته) که با تضعیف جایگاه بینالمللی ایران در اثر موارد مورد اشاره، در این حوزهها نیز به مرور شاهد کاهش حجم بازار و افزایش سود واسطهها یا به عبارت دیگر افزایش هزینههای «دور زدن» تحریمها هستیم.
ج- تجارتهایی که مسیر یا موضوع آن، معارضت جدی با قوانین بینالمللی دارد و طبیعتا در ایران نیز فعالان بخشخصوصی واقعی و تجار باسابقه و آبرومند تمایل به حضور در این عرصهها ندارند.
دو عامل مشدده، پیمودن این روند را طی این سالها تسریع کرده است:
اول اینکه در فقدان علاقه سیاسی دولتها به توسعه روابط اقتصادی پایدار با ایران و در نبود پیوندهای راهبردی عمیق میان فعالان اقتصادی ایران و همتایان خود در کشورهای دیگر، ایران و فعالان اقتصادی آن به سادگی قربانی تبعیض در حوزه اقتصاد سیاسی بازارهای هدف میشوند. برای مثال، درحالیکه عراق به بهانه حمایت از تولیدات داخلی طی ماههای اخیر، واردات بعضی محصولات از ایران را محدود و ممنوع ساخته، همین محصولات با تعرفه صفر درصدی از ترکیه وارد عراق میشوند!
دوم اینکه با کاهش حجم نسبی مبادلات ایران با بازیگران بینالمللی و کاهش همکاریهای مشترک، از یکسو ایران جذابیت و اهمیت خود را برای این بازیگران به مرور از دست داده و از سوی دیگر، شکاف فناوری و دانشفنی بین فعالان اقتصادی ایرانی و رقبای خارجی، تبدیل به یک مانع بزرگ و جدی برای نقشآفرینی فعالان اقتصادی ایرانی در بازارهای بینالمللی شده است. این شرایط یا به عبارت دیگر همان «نادیدهانگاری بینالمللی» یک ریشه سیاسی و یک ریشه اقتصادی دارد.
ریشه سیاسی مساله، در نگاه نخست پدیدههایی همچون تحریمهای هستهای، تحریمهای یکجانبه ایالاتمتحده یا محدودیتهای وضعشده از سوی FATF به نظر میآید؛ اما این پدیدهها صرفا به این روند شتاب دادهاند. آنچه این وضعیت را ایجاد و تثبیت کرده است در واقع شکلگیری یک جمعبندی در ذهن رهبران و سیاستپژوهان کشورهای مهم جهان و منطقه است که بر اساس آن، تصمیمسازان و به تبع آن اکوسیستم تولید و تجارت ایران، نمیخواهد و بلکه نمیتواند خود را بهعنوان بخشی از نظم مستقر جهانی حول مفاهیمی همچون توسعه و تجارت آزاد تعریف کند و منافع خود را نه در حفظ این نظم و بهبود و اصلاح مستمر آن، بلکه در برهم زدن آن جستوجو میکند.
این تصویر حاصل یک اقدام و دو اقدام در یک موضوع و دو موضوع نیست که با امضای فلان معاهده و بهمان مقاوله قابل حل و فصل باشد. این موضوع بازتابی از دههها رفتار ایران در عرصههای گوناگونی از جمله دیپلماسی، سیاستهای دفاعی و امنیتی و حتی سیاست داخلی است و سبب شده است بازیگران مهم جهانی و منطقهای، سیاست خود را در مواجهه با ایران نه بر اساس تعریف منافع راهبردی مشترک درازمدت، بلکه بر اساس تلاش برای مهار ایران تعریف کنند. این پندار چه صحیح باشد و چه غلط و بازیگران بینالمللی در اعمال این سیاست چه موفق باشند و چه ناموفق، رویگردانی سیستماتیک اقتصاد سیاسی بازیگران جهانی و منطقهای از ایران و فرصتهای آن، حاصل این برداشت و جمعبندی است.
در سطح اقتصادی نیز، سترونسازی فرصتهای رشد پایدار ایران بر اثر ناترازی شدید اقتصاد کلان، ضعفهای عمده حاکمیت قانون و عدم کارآیی و سلامت اقتصاد سیاسی سبب شده است فعالان اقتصادی بینالمللی علاقه جدی و عمیقی برای سرمایهگذاری و حتی حضور پایدار در بازار ایران نداشته باشند و به این ترتیب، ایران و ایرانیان برای رایزنی و اعمال فشار بر لایههای سیاستگذار کشورهایی که بالقوه میتوانستند شرکای استراتژیک اقتصاد ایران باشند، متحد چندان قابل اتکایی از جنس فعال اقتصادی بخش خصوصی، در درون این کشورها ندارد.
مجموع آنچه بر اقتصاد کشور، معیشت خانوار و شرایط فعالیت بنگاههای اقتصادی رفته و حقیقتا از وصف و شرح بینیاز است در مجموع تا حد زیادی حاصل تاثیر همین عوامل بر اکوسیستم تولید و تجارت است و تغییر جدی شرایط ما نیازمند تغییر جدی در این شرایط.
بخش خصوصی بنا به ماهیت تعاملپذیر و کوشنده و کنشگرای خود، طی تمام این سالها کوشیده است تا از طریق گفتوگو با دولت و برقراری و حفظ تماس با همتایان بینالمللی، لااقل روند بروز فاجعه نادیدهانگاری بینالمللی اقتصاد ایران را با تاخیر و کندی مواجه سازد؛ اما واقعیت این است که در نهایت، بدون ایجاد تغییر جدی در شرایطی که اکوسیستم تولید و تجارت ایران در بازارهای بینالمللی را در این وضعیت قرار داده است، صحبت از ایجاد تغییر جدی و چشمگیر در شرایط تجارت بینالملل و سرمایهگذاری خارجی ایران حرفی است در حد تعارف یا شوخی!
لینک کوتاه خبر:
http://jaryaneno.ir/?p=22378
طلای دست دوم چقدر میارزد؟
محل دقیق بالگرد رئیسجمهور چگونه کشف شد؟ + (فیلم)
سارقی که با پابند الکترونیکی زندان دست به سرقت زد
وزیر دفاع آمریکا: اطلاعی درباره دلیل سقوط بالگرد رئیسجمهور ایران نداریم
سطح زبانی نئاندرتالها در چه حد بوده؟ آیا نزدیکترین خویشاوندان بشر امروزی صحبت هم میکردند؟
آمریکا شهادت رئیس جمهور و وزیر امور خارجه ایران را تسلیت گفت
تتلو به عنوان مفسد فی الارض پای میز محاکمه می رود؟
۱۵ سال حبس برای ابربدهکار بانکی / محمد رستمی صفا وارد زندان شد
اعلام زمان پرداخت عیدی کارگران + جزئیات
علمالهدی : خانمی که فقط وقت نماز چادر میگذارد، هنوز نرمافزار طاعت خدا را در وجودش ندارد / هیچ منکری بالاتر از بی حجابی نیست
فروش خانه و ویلاهای نیمه کاره/ ساخت و سازی که دم عید رها شد!
نیمنگاهی به وعدههای حمل و نقل برقی در دولت رئیسی / تکیه بر مدیران جوان جواب داد
۱۵ میلیارد یورو مازاد درآمد ارزی دولت چه شد؟
فوری/ تحریمهای اقتصادی آمریکا علیه ایران لغو میشود؟
اختصاصی : مسیر طولانی برجام در دولت رئیسی/ افت سه سطحی طبقات جامعه در شان نظام نیست
پیشبینی روند بازار سرمایه در هفته آتی/ سمت سیاستهای بازارساز به کدام سو میرود؟
کلاهبرداری پروژه رادان از مردم در چالوس/جهیزیه دخترم را برای سرمایه گذاری فروختم
فساد با طعم «طبیعت»؛ پس از «دبش»، بوی رانت از بازار برنج میآید!
وزارت صمت در برابر مقاومت صنف طلا و جواهر کوتاه آمد؟/اصلیترین اعتراض طلافروشان به ماجرای مالیاتی
دومین جلسه رسیدگی به اتهامات تتلو برگزار شد/ تتلو: بابت همه اشتباهاتم عذرخواهی میکنم
دیشب در اصفهان و تبریز چه گذشت؟ جزئیات فعال شدن پدافند هوایی در کشور
نقشههای پوتین برای روسیه و جهان/ برنامههای ویژه روسیه برای اوکراین در ۲۰۲۴؟
شاباش ارزی بانکها روی سر دبش/ کدام بانکها به گلوی “چای گیت” وام ریختند؟
نان در نانوایی است! / ماهی ۳۰۰ میلیون در جیب نانواییهای معروف
عشقی: سود سهام عدالت تا شب یلدا واریز میشود
علی مطهری: موافق نبودن با نظر ولی فقیه، به معنای عدم وفاداری نیست
او سی دی چیست؟اختلال وسواس فکری-اجباری
دفاع تمام قد پناهیان از دیدار تتلو با رئیسی
پیام مهم سید محمد خاتمی به زنان ایرانی
تلفات سیل؛ نتیجه سالها توسعه نامتوازن و ناسالم /نقطه امن زیستی در کشور باقی نگذاشتهایم
در کنار نگاه نقادانه، نگاه سرافرازانه در قبال پیشرفتهای کشور داشته باشید
تتلو اعدام می شود؟
پزشکیان: مردم با ۱۰ میلیون حقوق نمیتوانند زندگی کنند
سپاه چگونه به ترور شهید موسوی پاسخ می دهد
فسادی که متغیرهای کلان اقتصادی ایران را به هم زد/متهمان چای «دبش» کجایند؟
نیروهای اشغالگر صهیونیستی به داخل بیمارستان شفا حمله کردند
پیش فروش محصول اتوماتیک سایپا با موعد تحویل در بهار۱۴۰۳
مردم کشورهای عربی ایران را مقابل خود می دانند یا اسرائیل ؟
سفر رئیس «میت» به عراق با هدف گفتوگو درباره پ ک ک
۵ بلیت استخر هدیه فرزندآوری برای زنان مشهدی+عکس
واکنش فردوسیپور به فساد بزرگ در فوتبال ایران/ این فساد در شهر کرمان انجام شده اما…
آخرین قیمت آپارتمان در چیتگر +جدول
شکایت نویسندگان علیه هوش مصنوعی رد شد
شهاب حسینی: سیاست نمیتواند چهره واقعی مردم را معرفی کند/ هنر دست بالا را دارد
پشت پرده سخنرانیهای سیاسی زاکانی
نوروزی: اصلاح قانون مهریه ۳۵ هزار زندانی را نجات میدهد /طرح در دستور کار قرار گیرد
ابراهیم رئیسی حکم جدید صادر کرد +جزئیات
پهپاد جدید ایران؛ «هیرو» یا «لانست»؟
روزنامه اصولگرا: فوتبال ایران جای شفر نیست؛ او حرفهایی خلاف امنیت ملی کشورمان زده و از براندازان حمایت کرده
واکنش آمریکا به توقیف محموله نفتی خود توسط ایران
مادورو نامزد انتخابات ریاست جمهوری ونزوئلا شد
سامانه بارشی جدید پیشروی سیستانوبلوچستان است
فرصت چهارساله مردم برای دریافت سند رسمی / قولنامه بی اعتبار می شود
احتمال حذف ایران خودرو و سایپا از صحنه رقابت/آمار چشمگیر رشد تولید در بخش خصوصی
پیشبینی قیمت مسکن در سال ۱۴۰۳/ خانه بخریم یا نخریم؟
جزئیات مذاکره فدراسیون فوتبال با یحیی گلمحمدی برای تیم ملی
فساد مالی در واردات چای/سرنوشت یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار ارز واردات چای مشخص نیست
پیامک توقیف خودرو برای زن سرطانی که یک تار مو هم ندارد؛ در پارکینگ خودروهای توقیف شده برای بیحجابی چه میگذرد؟
نخستین شب سی و نهمین جشنواره موسیقی فجر
چرا امین زندگانی در نشست خبری «شکوفا» حاضر نشد؟
مالیات برانکو و علامت سوال بزرگ برای بازگشت به پرسپولیس!
شنبه تعطیل می شود؟! | معاون رئیسی پاسخ داد
ترور فرمانده حزبالله در حمله ارتش اسرائیل تکذیب شد
حقوق بگیران در سال ۱۴۰۳ چقدر باید مالیات بدهند؟
زمان حراج بعدی شمش طلا اعلام شد +جزئیات
رفع اتهام شورای رقابت از جریمه ۵ هزار میلیارد تومانی بهمن موتور
تصویر روز:
جای خالی رئیسی در جلسه فوری هیات دولت (عکس)
طلای دست دوم چقدر میارزد؟
محل دقیق بالگرد رئیسجمهور چگونه کشف شد؟ + (فیلم)
سارقی که با پابند الکترونیکی زندان دست به سرقت زد
وزیر دفاع آمریکا: اطلاعی درباره دلیل سقوط بالگرد رئیسجمهور ایران نداریم
سطح زبانی نئاندرتالها در چه حد بوده؟ آیا نزدیکترین خویشاوندان بشر امروزی صحبت هم میکردند؟
آمریکا شهادت رئیس جمهور و وزیر امور خارجه ایران را تسلیت گفت