تنها دو ماه فرصت باقیست!

جریان نو؛ حسین قدرتی جامعه شناس در یادداشتی تلگرامی نوشت: ماشین دولت تحول خواه، تنها دو ماه فرصت دارد تا از بدنه اجتماعی سوخت‌گیری کند. اکثریت مردم، این ماشین را فرسوده و فرونشسته در گل‌زار حاکمیت تصور می‌‌دانستند. آن‌ها ناامید از امکان حرکت، ماشین را رها کرده بودند. با این حال چند درصدی در مرحله دوم برگشتند و به هل دهندگان ماشین پیوستند. اتفاقا ماشین روشن شد، امیدی شکل گرفت اما بسیار شکننده، آن‌چنان‌که دیگر مقیاس فرصت دولت، چهار سال نیست، باید از یک سال، نیم سال و حتی از دو ماه سخن گفت.

تحریمی‌ها می‌گفتند در حدود سه دهه گذشته، بیش از نیمی از دولت‌ها در دست اصلاح طلبان و اعتدالی‌ها بوده اما کلیت روند حرکت جامعه و شاخص‌های توسعه افول کرده است. اگر چه به وضوح در دولت‌های مذکور، شاهد تفاوت‌های ملموسی در بهبود اوضاع جامعه، در مقایسه با دولت‌های محافظه‌کار و اقتدارگرا بوده ایم، اما این دولت‌ها نیز نتوانسته‌اند مکانیسم «پایدارسازی اصلاحات» را تعبیه کنند تا اکنون شاهد بازگشت پرهزینه فرایند اصلاحات نباشیم.

اینک پزشکیان رییس جمهور شده و تحلیل‌گرانی که مشوق شرکت مردم ناامید در انتخابات بودند هم‌چنان به نوشتن تحلیل‌ها و نامه‌های توصیه آمیز به او ادامه می‌دهند. این‌کار اگرچه لازم است اما کافی نیست. پزشکیان یک نفر است و یک ذهن با تمام محدودیت‌های عملی‌ آیا فرصت خواندن این حجم از نظرات را دارد؟ آیا او می‌تواند به آن‌ها جامه عمل بپوشاند؟ «مجاهدان شنبه» از راه می رسند و بر سرش آوار می‌شوند!

الگوهای تکراری و نهادینه شده کنش‌های قبلی در موقعیت پس از انتخاب رییس جمهور، برای او اینرسی، محدودیت و فشار ایجاد می کنند. حال در این وضعیت اگر ما دست به کنش‌های جدید و خلاقانه نزنیم در کماکان بر همان پاشنه قبلی خواهد چرخید. همان‌گونه که در مناظره‌ میان تحلیل‌گران، گفته می‌شد که راه برون رفت از انسداد فعلی، ایجاد توازن ساختاری از طریق کسب قوه مجریه است، اکنون نیز برای پیشگیری از تاثیر روندهای کهنه‌ی موثر بر تعیین کابینه، باید به همان منطق توازن پناه برد.

باید به جامعه بازگشت تا فشار اجتماعی بتواند به هنگام رای گیری وزرا از مجلس، در برابر اقتدارگرایی و سهم خواهی، توازن ایجاد کند. به عنوان مثال در حوزه آموزش و پرورش در هر شهر، نمایندگان صنف معلمان با هم‌فکری و با محوریت اعضای ستاد انتخابات دکتر پزشکیان، اقدام به تهیه و ارایه لیستی از افراد توان‌مند برای تصدی وزارت نمایند. ستادهای استانی این فهرست‌ها را از تمام شهرها جمع آوری، جمع بندی و سپس به ستاد کشوری (به صورت سرگشاده) ارایه دهند.

یا مثلا در مورد وزارت علوم، انجمن های صنفی اعضای هیات علمی و کارکنان، با هم‌فکری به ارایه لیست وزاری پیشنهادی به رییس جمهور بپردازند. این کار برای همه وزارت‌خانه‌ها می‌تواند صورت گیرد. در واقع پزشکیان و جامعه تحول‌خواه ایران، دو ماه بیشتر فرصت ندارند. اگر یک کابینه چابک با وزرایی شجاع، سالم، متخصص، مستقل و کارامد شکل نگیرد انتظار چندانی نمی‌توان داشت.

خوب است همه کنش‌گران دغدغه‌مند در پیرامون رییس جمهور، سرشان را از حوزه سیاسی به سمت جامعه برگردانند، به همان‌جایی که سیاست از آن گسسته است. همین امروز و همین حالا. شب ها بنویسند و روزها به سراغ افراد در نشست های هم‌فکری بروند.
از سوی دیگر ما مردم نیز عادت کرده‌ایم که پس از شرکت در انتخابات و تمام شدن کار، صرفا بایستیم و منتظر انجام تغییرات مثبت باشیم.

باید از این پیله عادت دیرینه بیرون بیاییم. باید با هر تعداد در حوزه‌های کاری مشترک، با گفت‌و‌گو و هم‌فکری، ابتکار عمل را در دست بگیریم. ما غیر از خودمان هیچ‌کس را نداریم. اکنون هنگام مطالبه‌گری با ایجاد گروه‌های کوچک مبتنی بر خرد جمعی و گفت‌و‌گو است؛ این مطالبه‌گری به معنای انتظارات غیر واقع‌بینانه نیست بلکه به معنای ایجاد پشتوانه اجتماعی برای رییس‌جمهور در برابر تمامیت‌خواهی اقتدارگرایان و زیاده خواهی منصب دوستان است.

باید موج تقاضاهای مکتوب (حاوی اسامی وزرای پیشنهادی)، مبتنی بر حداکثر مشارکت، تعامل و هماهنگی میان فعالان اجتماعی، در تمام نقاط ایران راه بیفتد و هم‌چون نهرهای کوچکی به هم بپیوندد و رودی آرام و زندگی‌بخش را جاری سازد.