دکتر فردین علیخواه: چند سال قبل در پایانۀ مسافربری شهر رشت جوانی مجله میفروخت. او برای فروش از تکنیک سادهای استفاده میکرد که برای من بسیار جالب بود. ابتدا خارج از اتوبوس و پشت شیشهها درباره تیتر داغ مجلات جار میزد. ما از پشت شیشه نگاهش میکردیم و صدای او را بهخوبی میشنیدیم.
بعد با سروصدا و هیجان وارد اتوبوس میشد، گویی حامل پیام بسیار مهمی برای ماست. به انتهای اتوبوس نگاهی میانداخت، تندتند پلک میزد و میگفت «چشم، چشم، همینالان مییام خدمتتون، چشم، چشم، برای همه هست، چشم خانم، چشم، همینالان میام، خدمت شما هم میام جناب».
پشتی صندلیهای اتوبوسها پهن و بلند بود و طبیعتاً کسی صورت مسافران پشت سر یا جلوی خود را نمیدید. من چند بار به عقب اتوبوس نگاه کردم و ندیدم که مسافری از او مجلهای بخواهد. همه مسافران بدون واکنش خاصی نسبت به تبلیغات او سر جای خودشان نشسته بودند؛ ولی او همچنان میگفت «چشم، چشم الان میام خدمتتون».
البته نمیگویم شیوه تبلیغ او بیتأثیر بود. گاهی اوقات یک یا دو مسافری که در جلوی اتوبوس نشسته بودند جو گیر میشدند و احساس میکردند که مجلهها به دلیل تقاضای زیاد زود تمام خواهد شد و به همین دلیل مجلهای میخریدند. آن اوایل گاهی اوقات حتی خود من هم برای خرید مجله وسوسه میشدم؛ چون احساس میکردم همه مسافران دارند مجله میخرند و چرا من در این حرکت جمعی مشارکت نکنم! شیوه تبلیغ این جوان فضایی در اتوبوس ایجاد میکرد که اگر شما قصد خرید نداشتید خودتان را سرزنش میکردید. وقتی از جایم بلند شدم و غیرمستقیم و احترامآمیز به تکتک مسافران نگاه کردم برایم مسجّل شد که این فقط جوی است که توسط آن جوان ایجاد شده است.
همین نمونۀ شاید ساده، به شکلی در «نظریۀ مارپیچ سکوت» بیان شده است که یکی از نظریههای وسایل ارتباط جمعی است. رسانه قادر است آن قدر فراگیر، وسیع، توپخانهای، در همهجا، در همۀ لحظهها، بدون اندکی تنفس، به موضوع مشخصی بپردازد که بهتدریج کسانی که با نظر آن موافق نیستند احساس کنند که در اقلیت محض به سر میبرند و گرفتار مارپیچ سکوت میشوند. در واقع تبلیغ فراگیر و طوفانی رسانه این برداشت را در مردم ایجاد میکند که آنچه رسانه میگوید در واقع بیانگر «افکار عمومی» و «ذهن اکثریت» است.
در نتیجه شرایط برای اقلیتی که برداشتی دیگر دارد سخت میشود. بعضی از آنان ممکن است مدام خودشان را سرزنش کنند یا گروهی دیگر ترجیح دهند سکوت کنند؛ چون احساس میکنند در اقلیتاند و قدرت ایستادگی در مقابل فشار «افکار عمومی» را ندارند؛ افکار عمومی ای که البته رسانه آن را «افکار عمومی» و «افکار اکثریت» نمایش میدهد.
در یک ماه گذشته فرصت کردم تا علاوه بر چند شبکه استانی صداوسیما، بیننده چند شبکه سراسری آن نیز باشم. با تأسف بسیار، شگردها همان شگرد جوان مجله فروش، ایدهها همان ایدۀ نهفته در نظریه منسوخشده مارپیچ سکوت. توپخانه به معنای واقعی کلمه. منظورم فضایی است که رسانههای رسمی تلاش کردند تا درباره «انتخابات» ایجاد کنند.
حقیقتاً تعریف این رسانههای رسمی از مخاطب امروزی چیست؟ دوست داشتم برای هزارمین بار این رسانههای رسمی را مخاطب قرار دهم و بگویم که جوامع در حال گذار از عصر شبکههای اجتماعی به عصر هوش مصنوعیاند و شما هنوز در عصر قبل از شبکههای اجتماعی، یعنی عصر توهّم «تلویزیون قدرتمند» جاماندهاید.
این روزها شهروندان وسیله مفیدی در دست دارند که نامش تلفن همراه است. آنان بهآسانی میتوانند از هر شبکه تلویزیونی یا رادیویی فارسیزبان، و هر صفحه خبری یا تحلیلی مخالف وضع موجود استفاده کنند. از همه اینها گذشته، آنها قادرند «خود – رسانه» شوند؛ یعنی علاوه بر مخاطبِ یک رسانه بودن، خودشان نیز محتوا تولید کنند، در صفحات شخصیشان به اشتراک بگذارند و برای خودشان مخاطب بسازند.
چرا هنوز این تغییرات بنیادی در جامعه را درک نمیکنید؟ دیگر افکار عمومی از قابِ رسانههای رسمی نمایان نمیشود. بر خلاف نظریه منسوخشده مارپیچ سکوت، این روزها حتی اگر کسی احساس کند که در اقلیت است گرفتار مارپیچ سکوت یا سرزنش خود نمیشود. او حالا رسانه دارد و صدای خودش را با وضوح، صراحت و اعتمادبهنفس به گوش دیگران میرساند. پس از اینترنت، دیگر مارپیچ سکوت به مارپیچ صدا تبدیل شده است.
سخن پایانی آنکه، در یکی از کلاسهای آزادم پس از توضیح نظریه مارپیچ سکوت، از شرکتکنندگان پرسیدم هنگام انتخابات، وقتی برنامههای صداوسیما را تماشا میکنید احساس میکنید چند درصد مردم در انتخابات شرکت خواهند کرد؟ بیدرنگ گفتند: صددرصد. بعد از آنها پرسیدم در واقعیت چه اتفاقی میافتد؟ لبخند زدند.
تبدیل مارپیچ سکوت به مارپیچ صدا
دکتر فردین علیخواه: چند سال قبل در پایانۀ مسافربری شهر رشت جوانی مجله میفروخت. او برای فروش از تکنیک سادهای استفاده میکرد که برای من بسیار جالب بود. ابتدا خارج از اتوبوس و پشت شیشهها درباره تیتر داغ مجلات جار میزد. ما از پشت شیشه نگاهش میکردیم و صدای او را بهخوبی میشنیدیم.
بعد با سروصدا و هیجان وارد اتوبوس میشد، گویی حامل پیام بسیار مهمی برای ماست. به انتهای اتوبوس نگاهی میانداخت، تندتند پلک میزد و میگفت «چشم، چشم، همینالان مییام خدمتتون، چشم، چشم، برای همه هست، چشم خانم، چشم، همینالان میام، خدمت شما هم میام جناب».
پشتی صندلیهای اتوبوسها پهن و بلند بود و طبیعتاً کسی صورت مسافران پشت سر یا جلوی خود را نمیدید. من چند بار به عقب اتوبوس نگاه کردم و ندیدم که مسافری از او مجلهای بخواهد. همه مسافران بدون واکنش خاصی نسبت به تبلیغات او سر جای خودشان نشسته بودند؛ ولی او همچنان میگفت «چشم، چشم الان میام خدمتتون».
البته نمیگویم شیوه تبلیغ او بیتأثیر بود. گاهی اوقات یک یا دو مسافری که در جلوی اتوبوس نشسته بودند جو گیر میشدند و احساس میکردند که مجلهها به دلیل تقاضای زیاد زود تمام خواهد شد و به همین دلیل مجلهای میخریدند. آن اوایل گاهی اوقات حتی خود من هم برای خرید مجله وسوسه میشدم؛ چون احساس میکردم همه مسافران دارند مجله میخرند و چرا من در این حرکت جمعی مشارکت نکنم! شیوه تبلیغ این جوان فضایی در اتوبوس ایجاد میکرد که اگر شما قصد خرید نداشتید خودتان را سرزنش میکردید. وقتی از جایم بلند شدم و غیرمستقیم و احترامآمیز به تکتک مسافران نگاه کردم برایم مسجّل شد که این فقط جوی است که توسط آن جوان ایجاد شده است.
همین نمونۀ شاید ساده، به شکلی در «نظریۀ مارپیچ سکوت» بیان شده است که یکی از نظریههای وسایل ارتباط جمعی است. رسانه قادر است آن قدر فراگیر، وسیع، توپخانهای، در همهجا، در همۀ لحظهها، بدون اندکی تنفس، به موضوع مشخصی بپردازد که بهتدریج کسانی که با نظر آن موافق نیستند احساس کنند که در اقلیت محض به سر میبرند و گرفتار مارپیچ سکوت میشوند. در واقع تبلیغ فراگیر و طوفانی رسانه این برداشت را در مردم ایجاد میکند که آنچه رسانه میگوید در واقع بیانگر «افکار عمومی» و «ذهن اکثریت» است.
در نتیجه شرایط برای اقلیتی که برداشتی دیگر دارد سخت میشود. بعضی از آنان ممکن است مدام خودشان را سرزنش کنند یا گروهی دیگر ترجیح دهند سکوت کنند؛ چون احساس میکنند در اقلیتاند و قدرت ایستادگی در مقابل فشار «افکار عمومی» را ندارند؛ افکار عمومی ای که البته رسانه آن را «افکار عمومی» و «افکار اکثریت» نمایش میدهد.
در یک ماه گذشته فرصت کردم تا علاوه بر چند شبکه استانی صداوسیما، بیننده چند شبکه سراسری آن نیز باشم. با تأسف بسیار، شگردها همان شگرد جوان مجله فروش، ایدهها همان ایدۀ نهفته در نظریه منسوخشده مارپیچ سکوت. توپخانه به معنای واقعی کلمه. منظورم فضایی است که رسانههای رسمی تلاش کردند تا درباره «انتخابات» ایجاد کنند.
حقیقتاً تعریف این رسانههای رسمی از مخاطب امروزی چیست؟ دوست داشتم برای هزارمین بار این رسانههای رسمی را مخاطب قرار دهم و بگویم که جوامع در حال گذار از عصر شبکههای اجتماعی به عصر هوش مصنوعیاند و شما هنوز در عصر قبل از شبکههای اجتماعی، یعنی عصر توهّم «تلویزیون قدرتمند» جاماندهاید.
این روزها شهروندان وسیله مفیدی در دست دارند که نامش تلفن همراه است. آنان بهآسانی میتوانند از هر شبکه تلویزیونی یا رادیویی فارسیزبان، و هر صفحه خبری یا تحلیلی مخالف وضع موجود استفاده کنند. از همه اینها گذشته، آنها قادرند «خود – رسانه» شوند؛ یعنی علاوه بر مخاطبِ یک رسانه بودن، خودشان نیز محتوا تولید کنند، در صفحات شخصیشان به اشتراک بگذارند و برای خودشان مخاطب بسازند.
چرا هنوز این تغییرات بنیادی در جامعه را درک نمیکنید؟ دیگر افکار عمومی از قابِ رسانههای رسمی نمایان نمیشود. بر خلاف نظریه منسوخشده مارپیچ سکوت، این روزها حتی اگر کسی احساس کند که در اقلیت است گرفتار مارپیچ سکوت یا سرزنش خود نمیشود. او حالا رسانه دارد و صدای خودش را با وضوح، صراحت و اعتمادبهنفس به گوش دیگران میرساند. پس از اینترنت، دیگر مارپیچ سکوت به مارپیچ صدا تبدیل شده است.
سخن پایانی آنکه، در یکی از کلاسهای آزادم پس از توضیح نظریه مارپیچ سکوت، از شرکتکنندگان پرسیدم هنگام انتخابات، وقتی برنامههای صداوسیما را تماشا میکنید احساس میکنید چند درصد مردم در انتخابات شرکت خواهند کرد؟ بیدرنگ گفتند: صددرصد. بعد از آنها پرسیدم در واقعیت چه اتفاقی میافتد؟ لبخند زدند.
لینک کوتاه خبر:
http://jaryaneno.ir/?p=25514
هماهنگی عجیب شبکه های خبری معاند با طرفداران کاندیدای خاص در تخریب دکتر پزشکیان
۱۰ فایده گریه کردن
برای نخستین بار یک زن به ریاست ستاد ارتش کانادا منصوب شد
رکورد قیمت مسکن در تهران شکست
اعضای هیئت مدیره باشگاه استقلال مشخص شدند + اسامی
جذب جانشین بیرانوند برای پرسپولیس چقدر هزینه دارد؟
چراغ سبز اصلاح طلبان به لاریجانی؟
کادوی روز مادر ۱۴۰۲ چقدر هزینه دارد/ از گل ۸ میلیونی تا کیف ۲۰ میلیونی
غائله آیفون در شش پرده / دردسرهای خرید و آنتندهی آیفون ۱۴ و ۱۵
آتش بس موقت در نوار غزه تمدید نشد
پلتفرمهای روسی در راه ایران/ افزایش نگرانیها از گسترش فیلترینگ
چرا مخبر نیامد؟/ ائتلاف انتخاباتی قالیباف،مخبر و رضایی
حمله تروریستی کرمان کار داعش بود یا اسرائیل؟
احمدینژاد بنیانگذار رانت، فساد اداری، اختلاس در جمهوری اسلامی است/ افشاگری درباره معاملات نفتی محصولی و احمدی نژاد
هشدار وزارت بهداشت: آذرماه اوج بروز آنفلوآنزا است
ایرانیها به این اتباع خارجی نباید خدمات دهند
اختصاصی / فریدون مجلسی: در موضوع برجام ریش و قیچی در اختیار ایران است
فرمول تعیین اجارهبها تغییر کرد/بیشترین و کمترین سقف اجاره خانه مربوط به کدام استانها است؟
یک جشن ، یک استعفا ، یک اخراج ؛ / در دانشگاه صنعتی شریف چه میگذرد؟
هفت واقعیت تلخ درباره عجایب همستر کامبت/ آیا پاداشی در کار است؟
داعش رسماً مسئولیت حمله تروریستی کرمان را برعهده گرفت
توئیت جدید میرسلیم: آیا باید تخلفات و انحرافات شهرداری به مرحله افتضاح و آبروریزی برسد تا دولت و دستگاه قضائی دست به اقدام بزنند؟
فساد با طعم «طبیعت»؛ پس از «دبش»، بوی رانت از بازار برنج میآید!
بازار عجیب رحم اجارهای / قیمتها تا ۹۰۰ میلیون هم میرسد!
وقتی گشت ارشاد با نام طرح نور به خیابانها میآید؟ / آیا برای زنان پرونده قضایی تشکیل می شود؟
موج مهاجرت اینبار سراغ خلبانها رفت/دردسر جدید برای ایرلاینهای ایرانی
پزشکیان: ثبات را به بورس برمی گردانیم نه اینکه کسری بودجه را از بورس جبران کنم
بازار داغ اجاره ویلا در چهارشنبهسوری / قیمتها به ۷ میلیون و نیم هم میرسد!
دلالتهای سیاستی همزمانی دو انتخابات ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی در ایران
آیا بنزین گران میشود؟
روسیه و ۳ جزیره ایرانی
جزئیات حمله موشکی اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق/ اسامی سه فرمانده شهید+عکس و فیلم
چهرههای نزدیک به قالیباف: ثابتی، رسایی و شهبازی مانع کناره گیری جلیلیاند
پزشکیان یا جلیلی / زندگی با دولت ضد تحریم یا آغاز زندگی پر هراس
اجاره زیرزمین برای زندگی! / ماهی ۳ تا ۳۰ میلیون تومان
افشاگری جنجالی درباره زندگی لاکچری نماینده مجلس/میرسلیم در کاخی در ولنجک زندگی می کند!
حمایت رسمی از حجاببانها/وزیر کشور و فرمانده قرارگاه بقیه الله سپاه به میدان آمدند
محل تامین بودجه قرارداد ۲.۵ میلیاردی با چین کجاست؟
واریز سود مرحله سوم سهام عدالت منتفی شد؟ / برخورد با شرکتهای متخلف
پزشکیان: بسیاری از مدیران زیان ایجاد میکنند اما پاداش میگیرند (فیلم)
سقوط یک پراید به رودخانه چالوس
عباس عبدی؛ پیکان غیر پاسخگویی رهبران قدرتمند به سمت خودشان است
محسن برهانی،جرمشناس: نیروی انتظامی حتی حق دادن تذکر لسانی را هم ندارد
پاسخ زیدآبادی به میزان رای آوری هر کاندیدا(فیلم)
سه قول مهم پزشکیان چیست؟
گروه ضربتی ناو هواپیمابر آیزنهاور از خلیج فارس به خلیج عدن رفت
همصدایی روسیه با اعراب خلیج فارس درباره جزایر ایرانی/ تهران با مسکو چه کند؟
زبان «ترکی خلجی» ثبت ملی شد
بزرگترین خروج نقدی از بنگاه داری توسط بانک ملی رقم خورد
راههای افزایش تعامل سیستم بانکی با جامعه جوان/نسل Z از بانکها چه میخواهد؟
سریال «گناه فرشته» کمی بیشتر از یک «قصه»!
دولت سقف مجاز افزایش اجاره بها را چه نرخی تعیین خواهد کرد؟
کدام پروازهای بینالمللی کنسل شدند؟
کشورهای منطقه در ۵۰ سال اخیر چقدر رشد اقتصادی داشتند؟ + اینفوگرافیک
تجلیل از رانندگان در همایش روز ملی حمل و نقل (گزارش تصویری)
قطع درختان پارک قیطریه برای ساخت مسجد/ درد درختان ۰۶ به این پارک هم سرایت
بانوی اول آمریکا: ترامپ برای زنان و خانوادهها خطرناک است
قالیباف: تحریمها کاغذپاره نیست معضل است و حلش میکنم
خداحافظی با سند تک برگ؛ تحول در فرآیند صدور اسناد
رد گم کنی مالیاتی به نام خیریه؛ وقف به یاری اختلاس، کلاهبرداری و پولشویی آمده!
افزایش پاداش پایان خدمت کارکنان دولت به ۵۵۰ میلیون تومان در سال آینده
ماجرای آقا صادق؛ تجاوز به ناموس و خونهایی که به ناحق ریخت
قیمت طلا، سکه و ارز امروز ۲۴ خردادماه ۱۴۰۳/ طلا و سکه شیب نزولی گرفتند
دادگاه عالی سوئد حکم حبس ابد حمید نوری را تایید کرد
تمام منطقه رو به ازدیاد جمعیت است الا ایران/جمعیت کشور روبه اتمام است؟
فروش فوری شاهین اتوماتیک و ساینا S از فردا
تصویر روز:
عکس جالب از استقبال مردم ارومیه از پزشکیان+عکس
هماهنگی عجیب شبکه های خبری معاند با طرفداران کاندیدای خاص در تخریب دکتر پزشکیان
۱۰ فایده گریه کردن
برای نخستین بار یک زن به ریاست ستاد ارتش کانادا منصوب شد
رکورد قیمت مسکن در تهران شکست
اعضای هیئت مدیره باشگاه استقلال مشخص شدند + اسامی
جذب جانشین بیرانوند برای پرسپولیس چقدر هزینه دارد؟