بازداشت مصطفی تاجزاده این پرسش را مطرح کرد که آیا این اقدام اثربخشی لازم را برای بازداشتکنندگان دارد یا خیر؟ بسیاری از منتقدان اینگونه بازداشتها، پاسخ روشن و قاطع میدهند که خیر. حتی فراتر از این رفته و میگویند این به نفع مصطفی شده است.
در نقطه مقابل نیز بازداشتکنندگان و طرفداران آنان هم حتماً این را مفید و اثربخش میدانند که دست به چنین اقدامی زدهاند. در این یادداشت میکوشم که توضیح دهم کدامیک برداشت درستی دارند، یا در چه شرایطی برداشت آنان درست و مطابق واقع است.
در اینجا وارد نقد حقوقی این اقدام نیز نمیشوم چراکه این بازداشت را همچون موارد مشابه آن نمیتوان در قالب حقوقی و قانونی تحلیل و فهم کرد. برای ورود به این بحث، به پیش از انقلاب میرویم. در سال ۱۳۴۹ و پس از آغاز جنبش مسلحانه، رژیم درگیر یک بحران امنیتی جدی شد ولی طی ۶ سال بساط آن را برچید. آخرین خانه تیمی در ۸ تیر ۱۳۵۵ در تهران مورد حمله قرار گرفت و تمامی کادرهای اصلی چریکهای فدایی نابود شدند. دهها و صدها نفر از آنان نیز در زندان بودند و طی این ۶ سال تعداد زیادی اعدام یا کشته شدند. خبر کشته شدن حمید اشرف برای شاه بسیار مسرتبخش بود ولی مشکل دولت را حل نکرد، زیرا خطر جای دیگری بود؛ دو سال بعد پرونده آن حکومت بسته شد. چرا چنین شد؟ برای اینکه با فرد مسلح و نارنجکبهدست میتوان و میباید از طریق قدرت و قانون برخورد کرد ولی با افرادی که اظهارنظر و تحلیل میکنند، چنین برخوردی جواب نمیدهد.
پس از انقلاب نیز تجربه مشابهی داشتیم. گروههای مسلح به ویژه سازمان مجاهدین که بسیار قدرتمند بود، از همین طریق نابود شدند و فرار به دامن صدام و اکنون آمریکا را به حضور در ایران ترجیح دادند و جز نفرت ابدی برای خود دستاوردی نداشتند. در حالی که در همان زمان بسیاری از افراد و گروههای منتقد بودند که گرچه با برخوردهایی مواجه شدند ولی همچنان حضور دارند و حتی تقویت نیز شدهاند، زیرا ماهیت کنش این دو به کلی متفاوت است. اجازه دهید از زاویه دیگری نیز به ماجرا بپردازیم. در ابتدای دهه ۱۳۶۰ یکی از مشکلات گروههای مسلح برانداز، تامین خانه تیمی بود. چرا؟ چون مردم سرپا هوش بودند اگر در محله یا همسایگی خود ردی از آنان را دیدند، اطلاع دهند. بنابراین مبارزه با این گروههای مسلح مردمی هم بود و این کار را برای آنان بسیار سختتر میکرد. با این ملاحظات باید گفت چنین مواجههای با تاجزاده اثربخش نیست؛ کسی که نه اسلحه دارد، نه حتی کسی را تشویق یا تحریک به حضور خیابانی میکند و از آن مهمتر برخورد با او فاقد هیچ پشتیبانی مردمی نیست، نمونهاش فعالیتهای او در کلاب هاوس است. پس چرا او را بازداشت میکنند؟ پاسخ را باید در نگاه طرف مقابل جست؛ نگاهی که معتقد است ادامه این حضور سیاسی نیز میتواند بحرانآفرین باشد. واقعیت این است که سطح گفتاری و ادبیات سیاسی تاجزاده فراتر از سنت سیاسی متعارف جامعه است. گرچه غیرقانونی نیست ولی با معیارهای مرسوم تطابق ندارد. این سطح گفتاری با واقعیت عملی سیاست در ایران که منجر به یک مجموعه یکدست در دولت و قوای دیگر شده نیز هماهنگی ندارد.
به عبارت دیگر از یک سو سطح گفتاری رادیکالتر شده و از سوی دیگر سیاست عملی و مشارکت عمومی محدودتر شده است. این شکاف روزافزون با وجود شبکههای مجازی مجال بروز یافته است. از این رو بازداشتکنندگان تن به چنین شکافی نمیدهند؛ میدانند که زیانبار است و فضای سیاسی را ناپایدار میکند، و حتی ممکن است میوه آن را دیگران بچینند. ولی مشکل از اینجا آغاز میشود که با بازداشت او مساله حل نشده است، بلکه فقط پاک شده است و خیلی سریع از جای دیگری خود را نشان خواهد داد. به عبارت دیگر اگر این کار در کوتاهمدت نتیجهبخش باشد، در بلندمدت بیاثر است، مگر آنکه اقدامات دیگری صورت گیرد که چنین گفتار و ادبیاتی را بلاموضوع کند. اقدامات دیگر چیست؟
اول آزاد کردن بحث و گفتوگو است. راه مواجهه و خنثی کردن سخنانی مشابه مواضع تاجزاده از جنس گفتوگو یا دادگاه علنی و آزاد است. حتی به انتشار غیرگزینشی اوراق بازجویی هم میتوان رضایت داد ولی شیوههای رایج موثر نیست و مساله را حل نمیکند. شما که در مطبوعاتو منابر خود هر چه میخواهید مینویسید و میگویید، اگر برای منتقدان هم مجال اظهارنظر فراهم کنید، خیلی چیزها حل خواهد شد.
دوم و مهمتر بازگشت به مردم و جامعه است، این هم مفهومی انتزاعی و غیرقابل سنجش نیست. مردم یعنی ۸۵ میلیون ایرانی که باید در تعیین سرنوشت خود شرکت کنند. برای این کار باید محدودیتهای موجود را از رسانههای رسمی کشور زدود، تصور از اسلام و ارزشهای آن را مطابق برداشتهای عرف مسلمانان کرد؛ مساله استقلال محاکم را در همه امور تامین کرد. اینکه گمان کنید بازداشت افرادی که جز قلم و زبان چیز دیگری برای مواجهه با وضعی که گمان میکنند نامطلوب است، ندارند، مشکل را حل میکند، اشتباه است ولی اگر اقدامات ترمیمی از قبیل آنچه که گفته شد، انجام شود، بدون تردید جامعه سیاسی به تعادلی گفتاری و رفتاری خواهد رسید. پرسش پایانی اینکه آیا بازداشتکنندگان دوست دارند با این رفتار تعدادی از جوانان و مردم را که دل به سیاستورزی درون کشور دارند و امیدی به براندازان خارجنشین که سطحیترین کنشگران سیاسی سده اخیر ایران بودهاند، ندارند، به سوی آن براندازان سوق دهند؟ امیدواریم چنین نباشد./ روزنامه هممیهن
یادداشت | بازداشت تاجزاده اثربخش بوده است؟
در نقطه مقابل نیز بازداشتکنندگان و طرفداران آنان هم حتماً این را مفید و اثربخش میدانند که دست به چنین اقدامی زدهاند. در این یادداشت میکوشم که توضیح دهم کدامیک برداشت درستی دارند، یا در چه شرایطی برداشت آنان درست و مطابق واقع است.
در اینجا وارد نقد حقوقی این اقدام نیز نمیشوم چراکه این بازداشت را همچون موارد مشابه آن نمیتوان در قالب حقوقی و قانونی تحلیل و فهم کرد. برای ورود به این بحث، به پیش از انقلاب میرویم. در سال ۱۳۴۹ و پس از آغاز جنبش مسلحانه، رژیم درگیر یک بحران امنیتی جدی شد ولی طی ۶ سال بساط آن را برچید. آخرین خانه تیمی در ۸ تیر ۱۳۵۵ در تهران مورد حمله قرار گرفت و تمامی کادرهای اصلی چریکهای فدایی نابود شدند. دهها و صدها نفر از آنان نیز در زندان بودند و طی این ۶ سال تعداد زیادی اعدام یا کشته شدند. خبر کشته شدن حمید اشرف برای شاه بسیار مسرتبخش بود ولی مشکل دولت را حل نکرد، زیرا خطر جای دیگری بود؛ دو سال بعد پرونده آن حکومت بسته شد. چرا چنین شد؟ برای اینکه با فرد مسلح و نارنجکبهدست میتوان و میباید از طریق قدرت و قانون برخورد کرد ولی با افرادی که اظهارنظر و تحلیل میکنند، چنین برخوردی جواب نمیدهد.
پس از انقلاب نیز تجربه مشابهی داشتیم. گروههای مسلح به ویژه سازمان مجاهدین که بسیار قدرتمند بود، از همین طریق نابود شدند و فرار به دامن صدام و اکنون آمریکا را به حضور در ایران ترجیح دادند و جز نفرت ابدی برای خود دستاوردی نداشتند. در حالی که در همان زمان بسیاری از افراد و گروههای منتقد بودند که گرچه با برخوردهایی مواجه شدند ولی همچنان حضور دارند و حتی تقویت نیز شدهاند، زیرا ماهیت کنش این دو به کلی متفاوت است. اجازه دهید از زاویه دیگری نیز به ماجرا بپردازیم. در ابتدای دهه ۱۳۶۰ یکی از مشکلات گروههای مسلح برانداز، تامین خانه تیمی بود. چرا؟ چون مردم سرپا هوش بودند اگر در محله یا همسایگی خود ردی از آنان را دیدند، اطلاع دهند. بنابراین مبارزه با این گروههای مسلح مردمی هم بود و این کار را برای آنان بسیار سختتر میکرد. با این ملاحظات باید گفت چنین مواجههای با تاجزاده اثربخش نیست؛ کسی که نه اسلحه دارد، نه حتی کسی را تشویق یا تحریک به حضور خیابانی میکند و از آن مهمتر برخورد با او فاقد هیچ پشتیبانی مردمی نیست، نمونهاش فعالیتهای او در کلاب هاوس است. پس چرا او را بازداشت میکنند؟ پاسخ را باید در نگاه طرف مقابل جست؛ نگاهی که معتقد است ادامه این حضور سیاسی نیز میتواند بحرانآفرین باشد. واقعیت این است که سطح گفتاری و ادبیات سیاسی تاجزاده فراتر از سنت سیاسی متعارف جامعه است. گرچه غیرقانونی نیست ولی با معیارهای مرسوم تطابق ندارد. این سطح گفتاری با واقعیت عملی سیاست در ایران که منجر به یک مجموعه یکدست در دولت و قوای دیگر شده نیز هماهنگی ندارد.
به عبارت دیگر از یک سو سطح گفتاری رادیکالتر شده و از سوی دیگر سیاست عملی و مشارکت عمومی محدودتر شده است. این شکاف روزافزون با وجود شبکههای مجازی مجال بروز یافته است. از این رو بازداشتکنندگان تن به چنین شکافی نمیدهند؛ میدانند که زیانبار است و فضای سیاسی را ناپایدار میکند، و حتی ممکن است میوه آن را دیگران بچینند. ولی مشکل از اینجا آغاز میشود که با بازداشت او مساله حل نشده است، بلکه فقط پاک شده است و خیلی سریع از جای دیگری خود را نشان خواهد داد. به عبارت دیگر اگر این کار در کوتاهمدت نتیجهبخش باشد، در بلندمدت بیاثر است، مگر آنکه اقدامات دیگری صورت گیرد که چنین گفتار و ادبیاتی را بلاموضوع کند. اقدامات دیگر چیست؟
اول آزاد کردن بحث و گفتوگو است. راه مواجهه و خنثی کردن سخنانی مشابه مواضع تاجزاده از جنس گفتوگو یا دادگاه علنی و آزاد است. حتی به انتشار غیرگزینشی اوراق بازجویی هم میتوان رضایت داد ولی شیوههای رایج موثر نیست و مساله را حل نمیکند. شما که در مطبوعات و منابر خود هر چه میخواهید مینویسید و میگویید، اگر برای منتقدان هم مجال اظهارنظر فراهم کنید، خیلی چیزها حل خواهد شد.
دوم و مهمتر بازگشت به مردم و جامعه است، این هم مفهومی انتزاعی و غیرقابل سنجش نیست. مردم یعنی ۸۵ میلیون ایرانی که باید در تعیین سرنوشت خود شرکت کنند. برای این کار باید محدودیتهای موجود را از رسانههای رسمی کشور زدود، تصور از اسلام و ارزشهای آن را مطابق برداشتهای عرف مسلمانان کرد؛ مساله استقلال محاکم را در همه امور تامین کرد. اینکه گمان کنید بازداشت افرادی که جز قلم و زبان چیز دیگری برای مواجهه با وضعی که گمان میکنند نامطلوب است، ندارند، مشکل را حل میکند، اشتباه است ولی اگر اقدامات ترمیمی از قبیل آنچه که گفته شد، انجام شود، بدون تردید جامعه سیاسی به تعادلی گفتاری و رفتاری خواهد رسید. پرسش پایانی اینکه آیا بازداشتکنندگان دوست دارند با این رفتار تعدادی از جوانان و مردم را که دل به سیاستورزی درون کشور دارند و امیدی به براندازان خارجنشین که سطحیترین کنشگران سیاسی سده اخیر ایران بودهاند، ندارند، به سوی آن براندازان سوق دهند؟ امیدواریم چنین نباشد./ روزنامه هممیهن
Views: 0
لینک کوتاه خبر:
http://jaryaneno.ir/?p=9881
هیراد؛ فکر نکنم کهنسالی را ببینم/ انتشار تصویر پیری خواننده پاپ
ماسک: گوگل در انتخابات ریاستجمهوری آمریکا مداخله میکند
یک قاب از زیبایی / زنجان
قیمت طلا اوج گرفت/ چرا طلا گران شد
رهبر انقلاب پیام صادر کردند +جزئیات
از باز شدن درهای خانه فروغ تا احداث موزه آجر
پزشکیان: مردم با ۱۰ میلیون حقوق نمیتوانند زندگی کنند
آقای امیرعبداللهیان! شما خبر جزایر سه گانه ایرانی را دستکاری کردید یا لاوروف؟ چرا اعتراض نکردید؟
بازگشت همه به سوی تلگرام است!/با «همستر کامبت» پولدار میشویم؟
هشدار جدی ایران به آمریکا درباره غزه
اختصاصی / چشم انداز اقتصاد ایران زیر سایه سیاست/ احتمال فعال شدن همه تحریمهای پیش از قرارداد ۲۰۱۵!
آخرین وضعیت سیل در جاده چالوس/۳ نفر مفقود شدند/ تردد در جاده فقط در این مسیر امکانپذیر است
متوقف شدن فروش رسمی خودرو با وجود روند مناسب تولید/ خودروهای تولیدی کجا هستند؟
روسیه و ۳ جزیره ایرانی
رهبر انقلاب در دیدار با کارگران؛ خوب شدن حال کارگر یعنی خوب شدن حال کشور
نقشه دولت برای درآمد از مالیات، سود سهام، بهره مالکانه و حقوق دولتی معادن برای سال آینده؟
برای ایران جمعه بیاییم / الان زمان قهر نیست
فساد با طعم «طبیعت»؛ پس از «دبش»، بوی رانت از بازار برنج میآید!
فاضلی: مجازات مفسدان اقتصادی کافی نیست/ این زمین مستعد بار آوردن تخلفات مالی است
هنجارشکنی در مراسم فارغالتحصیلی پردیس کیش دانشگاه شریف +فیلم
رفع تحریمها مسئولیت مهم دولت چهاردهم باید باشد/برجام هدف نیست؛ وسیله است
نقش ساداتینژاد، وزیر برکنار شده جهاد کشاورزی در پرونده های چای دبش و نهادههای دامی
بازار داغ تبلیغات انتخاباتی / پخش تراکت ۱۴ میلیون تومان!
یارانه فروردینماه این دهکها واریز شد
عباس عبدی؛ اصرار بر بیاطلاعی از پرونده دبش، عذر بدتر از گناه است
دست دومها علیه چینیها/چه خودروهایی را نمیتوانیم وارد کنیم؟
ریزش کاندیداها/ زیر و بم ارزیابی کاندیداها
آغاز رقابت ۴ کاندیدا برای سکانداری پاستور /امسال چه کسانی حقِ رأی دارند؟
جنجال خرید آیفون قسطی با حقوق کارگری / ۲۵ میلیون پیش مابقی طلا!
یک جشن ، یک استعفا ، یک اخراج ؛ / در دانشگاه صنعتی شریف چه میگذرد؟
پرسپولیس از استقلال شکایت کرد! +دلیل
آتش بس موقت در غزه شروع شد
دولت با افزایش قیمت اینترنت چقدر به جیب میزند؟
قیمت کولر گازی نجومی شد /ناقابل ۱۰۰ میلیون تومان!
مطهرنیا، تحلیلگر مسائل بین الملل: تهران میداند، چین نمیتواند شریک استراتژیک ایران باشد
دولت سوم روحانی بهتر از دولت اول جلیلی
بهترین کد نویس دنیا این دختر ۸ ساله ایرانی است!
روایت باقری از رایزنی اخیرش با وزیر خارجه طالبان
سارق مسلح بانک شهر؛ شب عید بود و دستم خیلی خالی بود تصمیم گرفتم این کار را انجام دهم
خرانه خالی دولت سیزدهم برای پزشکیان/ پول فروش نفت کجاست ؟
قوه قضاییه: جسد بهاره للهی سه هفته بعد از مرگ توسط همسایه هایش کشف شد + جزئیات
این محور پرتردد از ساعت ۸ صبح تا ۱۷ عصر امروز مسدود شد
مالیات را دولتی میگیرد که به الزامات آن پایبند نیست/ دولتی که هنوز پاسخی به «چای دبش» نداده چگونه از مردم انتظار مالیات دارد؟
استوری معنادار مدافع ایرانی در واکنش به رفتار قطریها(عکس)
ماجرای زنی که زندگی فوتبالیست مشهور ایرانی را نابود کرد
وزیر ارشاد: فکر نمیکردم دوران وزارتم اینقدر زود تمام شود
پیش بینی طوفان گرد و خاک در ۱۲ استان/ احتمال سیلابی شدن شمال کشور
گلر تیم ملی ساحلی ایران سوژه این روزهای فیفا
اعلام زمان آغاز بلیت فروشی دربی ۱۰۳
تصاویر ماهوارهای زیبا از آمادهسازی کمپ فلسطینیان در صحرای سینا
رهبر اپوزیسیون کرهجنوبی از ناحیه گردن مورد ضربه چاقو قرار گرفت(فیلم)
نکونام: اگر VAR نبود، دوباره پرسپولیس ۳ امتیاز گرفته بود و میگفت ما بُردیم/ کارشناسان شیتیلبگیر را همه میشناسند
پنتاگون؛ حمله به مواضع انصارالله در یمن را بررسی میکنیم
هشدار نسبت به موج خودکشی در یک استان / جریان چیست؟
زاکانی: میخواهیم کمر قیمت مسکن را بشکنیم
کاهش آلودگی هوای پایتخت از امشب/ بارش برف و باران در برخی نقاط تهران
بدون ثبتنام خودروی وارداتی بخرید/شرایط ثبت نامیهای جدید در سامانه
درگذشت یک پزشک دیگر اینبار در بیمارستان شریعتی تهران/ خودکشی یا مرگ؟
ترور سه عضو حزبالله در جنوب لبنان
تقسیم جنوبیترین استان کشور به ۴ استان/واکنش وزیر به این تقسیمات چه بود؟
پرستار کرمانشاهی جان خود را گرفت
روز اول ماه رمضان چه روزی است+فیلم
مسمومیت ده ها نفر در بابل هنگام عزاداری شهادت حضرت زهرا/ چند نفر جان باختند؟
ناهید کیانی رسما به المپیک پاریس رسید
عامل گرانی دلار و طلا معرفی شد/ بانک مرکزی وعده ثبات و تخلیه داد!
محمد صادقی از ایران خارج شد
تصویر روز:
یک قاب از زیبایی / زنجان
هیراد؛ فکر نکنم کهنسالی را ببینم/ انتشار تصویر پیری خواننده پاپ
ماسک: گوگل در انتخابات ریاستجمهوری آمریکا مداخله میکند
یک قاب از زیبایی / زنجان
قیمت طلا اوج گرفت/ چرا طلا گران شد
رهبر انقلاب پیام صادر کردند +جزئیات
از باز شدن درهای خانه فروغ تا احداث موزه آجر